15 აპრილი, 2016 წელი

თბილისი

თბილისის სააპელაციო სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
მოსამართლე:
ქეთევან მესხიშვილი

სხდომის მდივანი – გიორგი მარანელი

აპელანტი – შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ. “

წარმომადგენელი – ბ. ბ.

მოწინააღმდეგე მხარე – მ. ე-ყ.

წარმომადგენელი – რ. ლ.

დავის საგანი – ბრძანების ბათილად ცნობა, სამუშაოზე აღდგენა, სახელფასო დავალიანების ანაზღაურება

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2015 წლის 6 აპრილის გადაწყვეტილება

1. აპელანტის მოთხოვნა – გაუქმდეს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და საქმეზე ახალი გადაწყვეტილების მიღებით, სარჩელი არ დაკმაყოფილდეს.

2. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნებზე მითითება

სასარჩელო მოთხოვნა:

მ. ე-ყ.-ს სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ ბრძანების ბათილად ცნობა, სამუშაოზე აღდგენა და სახელფასო დავალიანების ანაზღაურება.



გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი

მ. ე-ყ.-ს სარჩელი დაკმაყოფილდა; ბათილად იქნა ცნობილი შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“- დირექტორის 2014 წლის 26 ივნისის #X-XX/XX ბრძანება მ. ე-ყ.-ს თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ;
1.2. მოსარჩელე მ. ე-ყ. აღდგენილ იქნა ბავშვთა სტომატოლოგის თანამდებობაზე;
1.3. მოპასუხე შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ დაეკისრა კომპენსაციის გადახდა 2 თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით;
1.4. მოპასუხე შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ დაეკისრა იძულებითი განაცდურის ანაზღაურება 2014 წლის 29 ივნისიდან 2015 წლის 4 მარტამდე 2116 ლარის ოდენობით;
1.5. მოპასუხე შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ დაეკისრა გამოუყენებელი შვებულების ანაზღაურება 260 ლარის ოდენობით;

დასკვნები ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით
უდავო ფაქტობრივი გარემოებები

2.1. მ. ე-ყ. შრომით-სამართლებრივ ურთიერთობაში იმყოფებოდა შპს „შ. ქ.-სთან“ (ყოფილი მე-XX პოლიკლინიკა).


სასამართლო დაეყრდნო შემდეგ მტკიცებულებას:
- შრომითი ხელშეკრულებები (ს.ფ. 16-17; 25-28);

2.2. მ. ე-ყ. შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე 2014 წლის 29 ივნისიდან გათავისუფლდა დაკავებული თანამდებობიდან (ექიმი-სტომატოლოგი). გათავისუფლების საფუძვლად მიეთითა შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი-ორგანიზაციაში მიმდინარე ორგანიზაციული ცვლილებები.


სასამართლო დაეყრდნო შემდეგ მტკიცებულებას:
- 2014 წლის 26 ივნისი #X-XX/XX ბრძანება (ს.ფ. 29);

2.3. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს შრომისა და დასაქმების პოლიტიკის დეპარტამენტმა მ. ე-ყ.-ს გათავისუფლებისას დაადგინა შპს „შ. ქ.-ს“ მიერ საქართველოს შრომის კოდექსის 21-3, 37-ე და 38-ე მუხლების დარღვევა.


სასამართლო დაეყრდნო შემდეგ მტკიცებულებას:
- 2014 წლის 28 ივლისის განცხადებაზე პასუხი (ს.ფ.23);

დადგენილი სადავო ფაქტობრივი გარემოებები

2.4. საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე სხვა ფაქტობრივი გარემოებები მხარეებს სადავოდ არ გაუხდიათ.

დასკვნები სამართლებრივ გარემოებებთან დაკავშირებით

2.5. საქართველოს შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით, შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძვლებია: ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური ან ორგანიზაციული ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელს ხდის სამუშაო ძალის შემცირებას.

2014 წლის 29 ივნისს, მხარეებს შორის დადებული შრომითი ხელშეკრულებები შეწყდა და მოსარჩელე გათავისუფლდა დაკავებული თანამდებობიდან. გათავისუფლების საფუძვლად მიეთითა შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მეოთხე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.

ამავე კოდექსის 102-ე მუხლის მიხედვით, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

ზემოდასახელებული მუხლების ანალიზი ცხადყოფს, რომ კანონით გათვალისწინებულია თითოეული მხარის ვალდებულება მიუთითოს სასარჩელო მოთხოვნა, ფაქტები და წარმოადგინოს დასახელებული ფაქტის დამადასტურებელი კანონით გათვალისწინებული მტკიცებულებები. სწორედ დასახელებული წარმოადგენს სამოქალაქო საპროცესო სამართალში დისპოზიციურობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპის გამოვლინებას. ამავე დროს, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით განსაზღვრულია სასამართლოს მიერ მტკიცებულების შეფასების სტანდარტი, რაც ფორმულირებულია დასახელებული კოდექსის 105-ე მუხლში. მტკიცებულებები გამოკვლეულ უნდა იქნას სრული და ობიექტური განხილვის გონივრული განსჯის შედეგად, რა დროსაც სასამართლოს მათი ერთობლიობაში შესწავლისა და ურთიერთშეჯერების შედეგად უყალიბდება შინაგანი რწმენა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობა-არარსებობის თაობაზე.

სასამართლომ მიიჩნია, რომ, განსახილველ შემთხვევაში, ვერ საბუთდება, რომ ადგილი ჰქონდა შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ რომელიმე შემთხვევას, შესაბამისად, გათავისუფლებული თანამშრომლის უფლების დარღვევის ფაქტი აშკარაა. ყურადსაღებია ადმინისტრაციული ორგანოს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს შრომისა და დასაქმების პოლიტიკის დეპარტამენტის პასუხი, სადაც აღნიშნულია, რომ მ. ე-ყ.-ს გათავისუფლებისას დადგინდა შპს „შ. ქ.-ს“ მიერ საქართველოს შრომის კოდექსის 21-3, 37-ე და 38-ე მუხლების დარღვევა.

სასამართლომ განმარტა, რომ შრომის კოდექსის 37-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად „შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძვლებია: ა) ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური ან ორგანიზაციული ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელს ხდის სამუშაო ძალის შემცირებას;“ სასამართლომ განმარტა, რომ კანონმა გაითვალისწინა მეწარმე სუბიექტის საჭიროება, რომ გარკვეულ შემთხვევებში, შესაძლოა კონკურენტულმა გარემომ აუცილებელი გახადოს საწარმოს რეორგანიზაცია, შტატების შემცირება, ტექნოლოგიურმა პროგრესმა შესაძლოა გამოიწვიოს სამუშაო ადგილების შემცირება. საქართველოს კონსტიტუცია ერთი მხრივ, იცავს მეწარმეობის თავისუფლებას, მაგრამ მეორე მხრივ აუცილებელია დასაქმებულის უფლებების დაცვა დამსაქმებლის თვითნებობისაგან, სამუშაო ადგილი არ არის მხოლოდ შემოსავლის მიღების წყარო, მას მჭიდროდ უკავშირდება დასაქმებულისა და მისი ოჯახის წევრთა სოციალური მდგომარეობა. ამიტომ დაუშვებელია მყარი საფუძვლების გარეშე იქნეს შრომის უფლება დარღვეული. განსახილველ შემთხვევაში, მოპასუხემ ვერ წარმოუდგინა სასამართლოს ორგანიზაციაში მიმდინარე რეორგანიზაციის დამადასტურებელი მტკიცებულებები. რეორგანიზაცია უნდა საბუთდებოდეს ობიექტური, გაზომვადი და შეფასებადი ეკონომიკური, ტექნოლოგიური, ორგანიზაციული ცვლილებების საჭიროებით, მოპასუხემ სასამართლოზე უნდა დაადასტუროს თუ რატომ იქნა მიღებული ესა თუ ის გადაწყვეტილება, რა ედო მას საფუძვლად, იყო თუ არა იგი გამართლებული საბაზრო ეკონომიკისათვის დამახასიათებელი გარემოებებით. უდაოა, რომ საქმის მასალებში წარმოდგენილი მტკიცებულებები არ ადასტურებს მოპასუხე ორგანიზაციაში არსებულ რეორგანიზაციას. ამიტომ ცხადია, რომ გათავისუფლება განხორციელდა საფუძვლების გარეშე.

2.6. საქმის მასალებით დასტურდება, რომ 2014 წლის შრომითი ხელშეკრულება დადებულია 6 თვის ვადით. მხარეები ხელშეკრულებაში მიუთითებენ, რომ „ვადიანი ხელშეკრულების დადების აუცილებლობა განპირობებულია „შ. ქ.-ს“ კერძო საკუთრებაში გადასვლასთან დაკავშირებული გარდამავალი მდგომარეობიდან გამომდინარე.“

შრომის კოდექსის მე-6 მუხლის 12-ე ნაწილის თანახმად „გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც შრომითი ხელშეკრულების ვადაა 1 წელი ან მეტი, შრომითი ხელშეკრულება განსაზღვრული ვადით იდება მხოლოდ მაშინ, როცა:

ა) შესასრულებელია კონკრეტული მოცულობის სამუშაო; ბ) შესასრულებელია სეზონური სამუშაო; გ) სამუშაოს მოცულობა დროებით იზრდება; დ) ხდება შრომითი ურთიერთობის შეჩერების საფუძვლით სამუშაოზე დროებით არმყოფი დასაქმებულის ჩანაცვლება; ე) არსებობს სხვა ობიექტური გარემოება, რომელიც ამართლებს ხელშეკრულების განსაზღვრული ვადით დადებას.“

საწარმოს მეპატრონის შეცვლა და კერძო საკუთრებაში გადასვლა თავისთავად არ წარმოადგენს ისეთ გარემოებას, რაც საფუძველს აძლევს დამსაქმებელს, რომ კანონის მოთხოვნათა საპირისპიროდ დასაქმებულთან დადოს მისი პირობების დამამძიმებელი ხელშეკრულება. შრომის კოდექსის მე-6 მუხლის მე-10 ნაწილის თანახმად „10. ბათილია ინდივიდუალური შრომითი ხელშეკრულების ან ამ მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული დოკუმენტის ის პირობა, რომელიც ეწინააღმდეგება ამ კანონს ან იმავე დასაქმებულთან დადებულ კოლექტიურ ხელშეკრულებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ინდივიდუალური შრომითი ხელშეკრულება აუმჯობესებს დასაქმებულის მდგომარეობას.“ სასამართლოსათვის მოპასუხეს არ წარმოუდგენია ის მტკიცებულებები, რაც დაადასტურებდა 6-თვიანი ვადის ობიექტურად საჭიროებას. სასამართლოს მოსაზრებით, ორგანული კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად, ბათილია ხელშეკრულების აღნიშნული ჩანაწერი, რაც მოსარჩელის უფლებების უსაფუძვლო შეზღუდვას იწვევს. შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ მხარეებს შორის არსებობდა უვადო ხელშეკრულება.

2.7. შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის მერვე ნაწილის მიხედვით, სასამართლოს მიერ დასაქმებულთან შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ დამსაქმებლის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შემთხვევაში, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, დამსაქმებელი ვალდებულია პირვანდელ სამუშაო ადგილზე აღადგინოს პირი, რომელსაც შეუწყდა შრომითი ხელშეკრულება, ან უზრუნველყოს ის ტოლფასი სამუშაოთი, ან გადაუხადოს მას კომპენსაცია სასამართლოს მიერ განსაზღვრული ოდენობით.

ზემოთ დასახელებული მუხლი სასამართლოს ანიჭებს დისკრეციას შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ დამსაქმებლის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შემთხვევაში, გამოიყენოს კანონით განსაზღვრული ალტერნატივა და მოახდინოს დასაქმებულის პირვანდელ სამუშაოზე აღდგენა, ან ტოლფასი სამუშაოთი უზრუნველყოფა და ან დააკისროს მოპასუხეს კომპენსაცია.

სასამართლომ, გათავისუფლების შესახებ ბრძანების ბათილად ცნობის შედეგად, მიზანშეწონილად მიიჩნია მ. ე-ყ.-ს დაკავებულ თანამდებობაზე - ბავშვთა სტომატოლოგად აღდგენა, სასამართლომ მხედველობაში მიიღო ის გარემოებებიც, რომ დასაქმებული იყო სოციალურად აქტიური პიროვნება, რომლის მოქმედებები მიმართული იყო კოლეგა ექიმების ინტერესების დაცვისაკენ. საქმის მასალებშია საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს წერილი მ. ე-ყ.-სადმი, საიდანაც ირკვევა, რომ მოსარჩელემ უფლებების დაცვისათვის მიმართა სამინისტროს. საქმის მასალებში ასევე დაცულია დასაქმებულთა სახელით მოსარჩელის მიმართვის განცხადებები საქართველოს მთავარი პროკურორის, პროფესიული კავშირების თავმჯდომარის, ქ. თბილისის მთავრობის, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის მიმართ, რაც ადასტურებს, რომ მოსარჩელე გამოირჩეოდა აქტიური მოქმედებებით თავისი და კოლეგების ინტერესების დაცვის საქმეში. შრომის კოდექსის მე-2 მუხლის თანახმად „3. შრომით და წინასახელშეკრულებო ურთიერთობებში აკრძალულია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, ენის, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების, ეროვნების, წარმოშობის, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის, ასაკის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, შეზღუდული შესაძლებლობის, რელიგიური, საზოგადოებრივი, პოლიტიკური ან სხვა გაერთიანებისადმი, მათ შორის, პროფესიული კავშირისადმი, კუთვნილების, ოჯახური მდგომარეობის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულების გამო. 4. დისკრიმინაციად ჩაითვლება პირის პირდაპირ ან არაპირდაპირ შევიწროება, რომელიც მიზნად ისახავს ან იწვევს მისთვის დამაშინებელი, მტრული, დამამცირებელი, ღირსების შემლახველი ან შეურაცხმყოფელი გარემოს შექმნას, ანდა პირისთვის ისეთი პირობების შექმნა, რომლებიც პირდაპირ ან არაპირდაპირ აუარესებს მის მდგომარეობას ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირთან შედარებით“.

სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხემ ვერ გააქარწყლა ეჭვი იმის თაობაზე, რომ მ. ე-ყ.-ს მიმართ გამოყენებული ღონისძიება იყო სწორედ მისი აქტიურობის გამო დასჯა, რომ სხვა თანამშრომლებს აღარ გასჩენოდათ მსგავსი წინააღმდეგობის სურვილი. სასამართლომ მიუღებლად მიიჩნია პირის დისკრიმინაცია იმის გამო, რომ მას სურს კანონიერების დამკვიდრება დასაქმებულებსა და დამსაქმებლებს შორის. სასამართლო მიიჩნია, რომ მოპასუხემ ვერ შეძლო დაემტკიცებინა დასაქმებულის გათავისუფლების კანონიერება.

2.8. საქართველოს შრომის კოდექსის 32-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული, დამსაქმებლის ბრალით გამოწვეული იძულებითი მოცდენის დროს დასაქმებულს შრომის ანაზღაურება მიეცემა სრული ოდენობით.

განსახილველ შემთხვევაში, დადგენილია, რა, რომ მ. ე-ყ.-ს იძულებით მოცდენა განპირობებულია დამსაქმებლის კანონსაწინააღმდეგო ქმედებით, მოსარჩელეს უნდა აუნაზღაურდეს იძულებითი განაცდური 2014 წლის 29 ივნისიდან 2015 წლის 4 მარტამდე 2116 ლარის ოდენობით.

შრომის კოდექსის 21-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, დასაქმებულს უფლება აქვს, ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით – წელიწადში სულ მცირე 24 სამუშაო დღით. ამავე მუხლის მეოთხე ნაწილის მიხედვით კი, ამ კანონის 37-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“, „ვ“–„თ“ და „ო“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძვლით შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტისას დამსაქმებელი ვალდებულია დასაქმებულს აუნაზღაუროს გამოუყენებელი შვებულება შრომითი ურთიერთობის ხანგრძლივობის პროპორციულად.

განსახილველ შემთხვევაში, დასტურდება, რომ მოსარჩელეს კუთვნილი შვებულებით არ უსარგებლია, რის გამოც, სასამართლო უფლებამოსილია მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ დააკისროს გამოუყენებული შვებულების ანაზღაურება 260 ლარის ოდენობით.

საქართველოს შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, დამსაქმებლის მიერ ამ კანონის 37-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“, „ვ“, „ი“ და „ო“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძვლით შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტისას დამსაქმებელი უფლებამოსილია არანაკლებ 3 კალენდარული დღით ადრე გააფრთხილოს დასაქმებული წინასწარი წერილობითი შეტყობინების გაგზავნით. ამ შემთხვევაში დასაქმებულს მიეცემა კომპენსაცია არანაკლებ 2 თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით, შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტიდან 30 კალენდარული დღის ვადაში.

სასამართლომ მიიჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში, არ დასტურდება მოპასუხის მიერ მოსარჩელისათვის კომპენსაციის სახით 2 თვის შრომის ანაზღაურების გადახდა, რის გამოც, აღნიშნულ ნაწილში სასარჩელო მოთხოვნა უნდა დაკმაყოფილდეს და შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ კომპენსაციის სახით უნდა დაეკისროს 2 თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით გადახდა.

3. სააპელაციო საჩივრის საფუძვლები

სააპელაციო საჩივრის ფაქტობრივ-სამართლებრივი საფუძვლები

3.1. სასამართლომ დაუსაბუთებლად არ გაიზიარა მოპასუხის შედავება, რომ მოსარჩელე მხარის სამსახურიდან გათავისუფლება მოპასუხე ორგანიზაციაში მიმდინარე ორგანიზაციული ცვლილებებით იყო განპირობებული, კერძოდ, მოპასუხის 2014 წლის 25 ივნისის #X-XX/XX ბრძანების საფუძველზე შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ში“ სტომატოლოგიური განყოფილება სრულად გაუქმდა.

3.2. სასამართლომ არასწორად დაიანგარიშა იძულებითი განაცდურისა და გამოუყენებელი შვებულების თანხის ოდენობა, კერძოდ, საქმეში წარდგენილი საბანკო ამონაწერის თანახმად, მ. ე-ყ.-ს საშუალო ხელფასი არა 260 ლარს, არამედ 214 ლარს შეადგენდა.

3.3. გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით სარჩელი დაკმაყოფილდა როგორც სამუშაოზე აღდგენის, ისე კომპენსაციის გადახდის ნაწილში, რაც ეწინააღმდეგება საქართველოს შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის დანაწესს.

4. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლის დასაბუთება

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე მუხლის შესაბამისად, თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას.




ფაქტობრივ-სამართლებრივი დასაბუთება

სააპელაციო პალატა დადგენილად მიიჩნევს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს:

4.1. სასამართლო სხდომაზე აპელანტის წარმომადგენელმა სააპელაციო საჩივრის მოთხოვნა შეამცირა და მიუთითა, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სამართლებრივ დასკვნებს სადავო ბრძანების მართლზომიერების შეფასების ნაწილში სადავოდ არ ხდის. შესაბამისად, სააპელაციო პალატა გათავისუფლების შესახებ ბრძანების კანონიერებაზე არ იმსჯელებს, ამასთან, დადასტურებულად მიიჩნევს მ. ე-ყ.-ს სამსახურიდან არამართლზომიერად გათავისუფლების ფაქტს. (იხ: თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი).

4.2. მხარეები ადასტურებენ, რომ მ. ე-ყ.-ს იძულებით განაცდური ხელფასის ოდენობა 1753 ლარს შეადგენს.

პალატა აღნიშნავს, რომ მოწინააღმდეგე მხარე დაეთანხმა აპელანტის პრეტენზიას და მხარეთა შორის სადავო აღარ არის გარემოება, რომ მ. ე-ყ.-ს სახელფასო ანაზღაურება სადავო პერიოდისათვის 214 ლარს შეადგენდა (იხ: თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი).

დადგენილია, რომ მოსარჩელის სამსახურიდან იძულებით მოცდენა 2014 წლის 29 ივნისიდან 2015 წლის 4 მარტამდე პერიოდს მოიცავდა. აღნიშნული პერიოდისა და ყოველთვიური ხელფასის 214 ლარის გათვალისწინებით, პალატა ადგენს, რომ მოპასუხის მიერ მოსარჩელისათვის იძულებით განაცდური ხელფასის სახით ასანაზღაურებელი თანხის ოდენობა 1753 ლარს შეადგენს (იხ: თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი).

4.3. სააპელაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო შედავებას და მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში, არ არსებობს მოსარჩელისათვის 2 თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით კომპენსაციის გაცემის ფაქტობრივ-სამართლებრივი წინაპირობა.

შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, დამსაქმებლის მიერ ამ კანონის 37-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ (ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური ან ორგანიზაციული ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელს ხდის სამუშაო ძალის შემცირებას), „ვ“ (დასაქმებულის კვალიფიკაციის ან პროფესიული უნარ-ჩვევების შეუსაბამობა მის მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან/შესასრულებელ სამუშაოსთან), „ი“ (თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული, ხანგრძლივი შრომისუუნარობა...) და „ო“ (სხვა ობიექტური გარემოება, რომელიც ამართლებს შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტას) ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძვლით შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტისას დამსაქმებელი ვალდებულია არანაკლებ 30 კალენდარული დღით ადრე გააფრთხილოს დასაქმებული წინასწარი წერილობითი შეტყობინების გაგზავნით. ამასთანავე, დასაქმებულს მიეცემა კომპენსაცია არანაკლებ 1 თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით, შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტიდან 30 კალენდარული დღის ვადაში.

აღნიშნული ნორმის სამართლებრივი ანალიზიდან გამომდინარეობს დასკვნა, რომ დასაქმებულს კომპენსაცია მიეცემა მხოლოდ შრომითი ხელშეკრულების მართლზომიერად შეწყვეტის შემთხვევაში. მოცემულ შემთხვევაში კი, დადგენილია, რომ მ. ე-ყ. სამსახურიდან არაკანონიერად გათავისუფლდა, რაც გამორიცხავს მის მიმართ შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით გათვალისწინებული კომპენსაციის გაცემის წინაპირობას. ასეთ შემთხვევაში უკანონოდ გათავისუფლებულ პირს მიეცემა კომპენსაცია განაცდური ხელფასის ოდენობით.

4.4. პალატის მოსაზრებით, არ არსებობს მოსარჩელის სამუშაოზე აღდგენის ფაქტობრივ-სამართლებრივი წინაპირობა, შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლის გამო.

შრომის კოდექსის მე-6 მუხლის მე-12 ნაწილის თანახმად „გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც შრომითი ხელშეკრულების ვადაა 1 წელი ან მეტი, შრომითი ხელშეკრულება განსაზღვრული ვადით იდება მხოლოდ მაშინ, როცა:

ა) შესასრულებელია კონკრეტული მოცულობის სამუშაო; ბ) შესასრულებელია სეზონური სამუშაო; გ) სამუშაოს მოცულობა დროებით იზრდება; დ) ხდება შრომითი ურთიერთობის შეჩერების საფუძვლით სამუშაოზე დროებით არმყოფი დასაქმებულის ჩანაცვლება; ე) არსებობს სხვა ობიექტური გარემოება, რომელიც ამართლებს ხელშეკრულების განსაზღვრული ვადით დადებას.“

პალატა იზიარებს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მსჯელობას მოსარჩელესთან 6 თვიანი ხელშეკრულების დადების კანონისმიერი წინაპირობის არარსებობის შესახებ, მაგრამ ამასთან, არამართებულად მიაჩნია პირველი ინსტანციის სასამართლოს მოსაზრება სადავო შრომითი ხელშეკრულების უვადოდ დადებულად მიჩნევასთან დაკავშირებით, ვინაიდან, ზემოაღნიშნული მუხლის ნორმატიული შინაარსიდან ასეთი დასკვნა არ გამომდინარეობს. პალატის მოსაზრებით, მოცემულ შემთხვევაში, დამსაქმებლის ნება, რომ დასაქმებულთან ჰქონოდა ვადიანი შრომით-სამართლებრივი ურთიერთობები, შრომის კოდექსის მე-6 მუხლის მე-12 ნაწილის დანაწესთან შესაბამისობაში იქნებოდა, თუ შრომითი ხელშეკრულების ვადა 1 წლით განისაზღვრებოდა, რასაც მოსარჩელე დაეთანხმა, როდესაც იძულებით განაცდური ხელფასის ანაზღაურება, სწორედ, შრომითი ურთიერთობების ერთწლიანი პერიოდის გათვალისწინებით (2015 წლის 4 მარტამდე მოითხოვა) მოითხოვა. უფრო მეტიც, სააპელაციო სასამართლოში მოწინააღმდეგე მხარის განმარტებით, მითითებული ხელშეკრულების ვადა 1 წელი იყო, შესაბამისად, მოწინააღმდეგე მხარისვე განმარტებით მოსარჩელის სამსახურში აღდგენა ვერ მოხდება, ვინაიდან გასულია შრომითი ხელშეკრულების ვადა (იხ: თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი). ამასთან სასამართლო იმ საპროცესო-სამართლებრივ გარემოებაზეც ამახვილებს ყურადღებას, რომ სააპელაციო საჩივრით პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება გასაჩივრებულ იქნა სრულად, თუმცა, მითითებულ ნაწილში სააპელაციო საჩივარი არ შეიცავს მოტივაციას, თუ რა ვადით დადებულად უნდა იქნას მიჩნეული ხელშეკრულება (იხ.სააპელაციო საჩივარი). შესაბამისად, სასამართლო პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილების სრულად გასაჩივრების პირობებში ეყრდნობა მოწინააღმდეგე მხარის აღიარებას მასზედ, რომ მითითებული ხელშეკრულება მიჩნეულ უნდა იქნას 1 წლიანი ვადით დადებულ ხელშეკრულებად იმ საკანონმდებლო ცვლილებების გათვალისწინებით, რაც შრომის კოდექსში 2013 წლის 12 ივნისს განხორციელდა. უფრო მეტიც, აპელანტს სააპელაციო საჩივრით სადავოდ არ გაუხდია იძულებითი მოცდენის თანხის ანაზღაურება 2015 წლის 4 მარტამდე პერიოდში, რითაც აპელანტი, ფაქტობრივად, შრომითი ხელშეკრულების ერთწლიანი ვადის მოქმედებას დაეთანხმა. საგულისხმოა, რომ სააპელაციო საჩივრით სადავოდ გახდა მხოლოდ იძულებითი მოცდენის თანხის ოდენობა - 260 ლარი და არა პერიოდი. აპელანტის განმარტებით 260 ლარი უნდა შეცვლილიყო 214 ლარით. აღნიშნული პოზიცია მოწინააღმდეგე მხარემაც გაიზიარა (იხ: სააპელაციო საჩივარი; თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი).

აღნიშნულიდან გამომდინარე, პალატას მიაჩნია, რომ ფაქტობრივი მდგომარეობით მოსარჩელის სამუშაოზე აღდგენის წინაპირობა აღარ არსებობს, რადგან მხარეთა შორის 2015 წლის 4 მარტის ხელშეკრულებით განსაზღვრული შრომითი ურთიერთობა ერთწლიანია, რომელიც საქმის განხილვის დროისათვის უკვე გასულია.

4.5. პალატა აღნიშნავს, რომ სადავო არ არის გარემოება, რომ მოსარჩელეს კუთვნილი ერთთვიანი ანაზღაურებადი შვებულების უფლებით არ უსარგებლია.

საქართველოს შრომის კოდექსის 26-ე მუხლის თანახმად, დასაქმებულის საშვებულებო ანაზღაურება განისაზღვრება შვებულების წინა 3 თვის საშუალო ანაზღაურებიდან, თუ მუშაობის დაწყებიდან ან უკანასკნელი შვებულების შემდეგ ნამუშევარი დრო 3 თვეზე ნაკლებია – ნამუშევარი თვეების საშუალო ანაზღაურებიდან, ხოლო ყოველთვიური ფიქსირებული ანაზღაურების შემთხვევაში – ბოლო თვის ანაზღაურების მიხედვით.

მოცემულ შემთხვევაში, მხარეები ადასტურებენ, რომ მ. ე-ყ.-სთვის ასანაზღაურებელი საშვებულებო თანხა 214 ლარს შეადგენს. (იხ: თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 15.04.2016 წლის სხდომის ოქმი). შესაბამისად, გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ამ ნაწილში უნდა შეიცვალოს და მოპასუხე შპს ს.-პ. ც.-ს მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ, გამოუყენებელი შვებულების ანაზღაურების სახით, 214 ლარის გადახდა უნდა დაეკისროს.

4.6. საქართველოს შრომის კოდექსის 32-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, დამსაქმებლის ბრალით გამოწვეული იძულებითი მოცდენის დროს, დასაქმებულს მიეცემა შრომის ანაზღაურება სრული ოდენობით. მოცდენად უნდა ჩაითვალოს იმგვარი ვითარებაც, როდესაც შრომის ხელშეკრულების არამართლზომიერად მოშლის შედეგად, დასაქმებულს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული მოვალეობების შესრულების შესაძლებლობა ესპობა, ვინაიდან, ამავე დროს, არსებობს დასაქმებულის ნება, განახორციელოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულება და მიიღოს შესაბამისი ანაზღაურება. შესაბამისად, შრომითი ხელშეკრულების არამართლზომიერად მოშლის მომენტიდან დასაქმებულის სამუშაოზე აღდგენამდე ან შესაბამისი ხელშეკრულების ვადის გასვლამდე დრო დამსაქმებლის ბრალით გამოწვეული მოცდენაა.

საქართველოს შრომის კოდექსის 44-ე მუხლის მიხედვით, შრომითი ურთიერთობისას, მხარის მიერ მეორე მხარისათვის მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

პალატა განმარტავს, რომ შრომის ხელშეკრულების მოშლის საფუძვლის ბათილად ცნობა, შედეგობრივი თვალსაზრისით, იწვევს ხელშეკრულების შეწყვეტამდე არსებული მდგომარეობის აღდგენასა და იმ ზიანის ანაზღაურებას, რომელიც დასაქმებულს დამსაქმებლის მხრიდან არამართლზომიერი გათავისუფლებით მიადგა, შესაბამისად, განაცდურის ანაზღაურება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 408-ე და 411-ე მუხლების კონტექსტში, ის სამართლებრივი შედეგებია, რაც დამსაქმებლის არამართლზომიერ ქმედებას სდევს თან.

5. საპროცესო ხარჯები

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე განთავისუფლებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. თუ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მაშინ ამ მუხლში აღნიშნული თანხა მოსარჩელეს მიეკუთვნება სარჩელის იმ მოთხოვნის პროპორციულად, რომელიც სასამართლოს გადაწყვეტილებით იქნა დაკმაყოფილებული, ხოლო მოპასუხეს – სარჩელის მოთხოვნის იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელზედაც მოსარჩელეს უარი ეთქვა.

განსახილველ შემთხვევაში, მ. ე-ყ.-მ სარჩელზე, სახელმწიფო ბაჟის სახით, 100 ლარი გადაიხადა, ხოლო შპს ს.-პ. ც.-მ „შ. ქ.-ში“- სააპელაციო საჩივრისათვის 150 ლარი. ნიშანდობლივია, რომ დაკისრებული თანხის გათვალისწინებით, აპელანტის მოთხოვნის 9% დაკმაყოფილდა. შესაბამისად, შპს ს.-პ. ც.-ს - „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს პირველი ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი ბაჟის ანაზღაურება 100 ლარის ოდენობით, ხოლო მ. ე-ყ.-ს შპს ს.-პ. ც. - „შ. ქ.-ს“ სასარგებლოდ უნდა დაეკისროს სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის ანაზღაურება 12 ლარის ოდენობით.

სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატამ

გ ა დ ა წ ყ ვ ი ტ ა

1. შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;

2. გაუქმდეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 6 აპრილის გადაწყვეტილება;

3. მ. ე-ყ.-ს სარჩელი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;

4. ბათილად იქნას ცნობილი შპს ს.-პ. ც. „შ. ქ.-ს“ დირექტორის 2014 წლის 26 ივნისის #X-XX/XX ბრძანება მ. ე-ყ.-ს თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ;

5. მოპასუხე შპს ს.-პ. ც.-ს - „შ. ქ.“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ, დაეკისროს იძულებითი განაცდურის ანაზღაურება 2014 წლის 29 ივნისიდან 2015 წლის 4 მარტამდე, 1753 ლარის ოდენობით;

6. მოპასუხე შპს ს.-პ. ც.-ს - „შ. ქ.“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ, დაეკისროს გამოუყენებელი შვებულების ანაზღაურება 214 ლარის ოდენობით;

7. მოსარჩელე მ. ე-ყ.-ს უარი ეთქვას სამსახურში აღდგენაზე და კომპენსაციის ანაზღაურებაზე;

8. შპს ს.-პ. ც.ძ - „შ. ქ.-ს“ მ. ე-ყ.-ს სასარგებლოდ დაეკისროს პირველი ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი ბაჟის ანაზღაურება 88 ლარის ოდენობით;

9. გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში მისი სარეზოლუციო ნაწილის მე-10 პუნქტით გათვალისწინებული წესების დაცვით დასაბუთებული გადაწყვეტილების ასლის ჩაბარებიდან 21 დღის ვადაში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში საკასაციო საჩივრის წარდგენის გზით;

10. გადაწყვეტილების გასაჩივრების მსურველი მხარე, თუ ის ესწრება გადაწყვეტილების გამოცხადებას ან მისთვის ცნობილია გადაწყვეტილების გამოცხადების თარიღი, ვალდებულია, გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა, გამოცხადდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება გადაწყვეტილების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია;

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებული პირებისათვის, ასევე პატიმრობაში მყოფი იმ პირებისათვის, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი, გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.




უკან დაბრუნება