სამართლებრივი ანალიზი
 ნახვები: 272
საქმის ნომერი: 2ბ/5034-14
საქმეთა კატეგორიები: სამოქალაქო სამართალი,
სასამართლო: თბილისის სააპელაციო სასამართლო
მოსამართლე: ქეთევან მესხიშვილი,
გადაწყვეტილების სახე: განჩინება
კანონიერი ძალა:
მითითებული გადაწყვეტილებები:
მიმთითებელი გადაწყვეტილებები:
რეზიუმე:
ციტირებისთვის: თბილისის სააპელაციო სასამართლო, განჩინება, საქმე №2ბ/5034-14 (2019-05-18), www.temida.ge
საქმის № 2ბ/5034-14

განჩინება
საქართველოს სახელით
       18 მაისი, 2019 წელი
თბილისი
თბილისის სააპელაციო სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
მოსამართლე:
ქეთევან მესხიშვილი

აპელანტი – სსიპ შემოსავლების სამსახური

წარმომადგენელი – ა.დ

მოწინააღმდეგე მხარე – ი.გ

წარმომადგენელი – მ.ქ

თავდაპირველი მოპასუხე – ა.ყ

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – რუსთავის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება

დავის საგანი – ქონების ყადაღისაგან გათავისუფლება

1. აპელანტის მოთხოვნა

გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება, ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნებზე მითითება

ი.გ-ს სასარჩელო მოთხოვნა: ყადაღისაგან გათავისუფლდეს 2013 წლის 21 იანვარს სააღსრულებო ბიუროს მიერ მოვალის, ა.ყ-ს ვალდებულების შესასრულებლად აღწერილი და დაყადაღებული ავტომანქანა MERSEDES BENZ სახ.XXX-XXX.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი

ი.გ-ს სარჩელი დაკმაყოფილდა. ყადაღისაგან გათავისუფლდა სსიპ შემოსავლების სამსახურის აღმასრულებლის მ.ბ-ს მიერ 2013 წლის 21 იანვარს შედგენილი ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ აქტში მითითებული ავტომანქანა მერსედეს-ბენცი 200 სახელმწიფო ნომრით XXX-XXX.

დასკვნები ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით

უდავო ფაქტობრივი გარემოებები

2.1. 2009 წლის 24 ნოემბერს შედგენილი ხელშეკრულების თანახმად, ი.გ-მ ა.ყ-სგან აიღო სესხი 550$$$$$$$$$$$$$$$$ ოდენობით, ყოველთვიური 10% საპროცენტო სარგებლით, რომლის უზრუნველყოფის მიზნით, გარანტიის სახით, დაგირავდა ავტომანქანა მერსედეს ბენც 124 სახ.#XXX-XXX.

2.2. 2010 წლის 30 აგვისტოს შედგენილი ხელწერილის თანახმად, დგინდება რომ სესხი 550 აშშ დოლარი ი.გ-მ ა.ყ-ს 2010 წლის აგვისტოს თვეში დაუბრუნა. გამსესხებელ ა.ყ-ს მსესხებელ ი.გ-სთან არანაირი პრეტენზია არ აქვს. აღნიშნული დადასტურებულია როგორც ი. გ-ს, ასევე ა.ყ-ს ხელმოწერით.

2.3. 2013 წლის 21 იანვარს შედგენილ ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ აქტიდან ირკვევა, რომ დაყადაღებულია ავტომანქანა MERSEDES BENZ 124 სახ. ნომრით XXX-XXX.

2.4. სსიპ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს ინფორმაციით დასტურდება, რომ 2006 წლის 13 სექტემბრიდან 2009 წლის 24 ნოემბრამდე ავტოსატრანსპორტო საშუალება ,,მერსედეს ბენც 200’’ (VIN:WDBXXXXXAXXXX) რეგისტრირებული იყო ი.გ-ს სახელზე და რეგისტრაციის შედეგად მინიჭებული ჰქონდა სახელმწიფო სანომრე ნიშანი XXX-XXX. 2009 წლის 24 ნოემბერს სადავო ავტომანქანა, ერთობლივი განცხადების საფუძველზე, გადაფორმდა და დღემდე რეგისტრირებულია ა.ყ-ს სახელზე.

დადგენილი სადავო ფაქტობრივი გარემოებები

2.5. სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოსარჩელე ი.გ-ს და მოპასუხე ა.ყ-ს შორის ნამდვილად არსებობდა სესხის ურთიერთობა და სესხის უზრუნველყოფის მიზნით ი.გ-ს ავტომანქანა გადაფორმდა ერთობლივი განცხადებით ა.ყ-ზე. ავტომანქანის გირავნობა გათვალისწინებულ იქნა თავად მხარეების მიერ ხელშეკრულებით.

ა.ყ-ს ხელწერილით დადასტურებულია, რომ ი.გ-მ მისი ვალდებულება შეასრულა და სესხი დაფარა სრულად.

სასამართლომ დაადგინა, რომ ავტომანქანას ფაქტობრივად ფლობს ი.გ და იგი არ გადაცემია არასდროს ა.ყ-ს, მათ შორის, არც ხელშეკრულების მოქმედების პერიოდში.

სასამართლომ არ გაიზიარა მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურის პოზიციას ავტოსატრანსპორტო საშუალების იდენტიფიკაციასთან დაკავშირებით და განმარტა, რომ განსახილველ შემთხვევაში ქვემო ქართლის სააღსრულებო ბიუროს მიერ დაყადაღებული ავტომანქანა ,,მერსედეს ბენც 200“ და მხარეთა შორის გაფორმებულ ხელშეკრულებაში მითითებული ავტომანქანა ,,მერსედეს ბენც 124’’ წარმოადგენს ერთი და იმავე ავტოსატრანსპორტო საშუალებას. ციფრი 200 აღნიშნავს ავტომანქანის ძრავის სიმძლავრეს, ხოლო ციფრი 124 წარმოადგენს ამ ავტომანქანის ძარის მოდელს (www.myauto.ge).

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლის შესაბამისად, სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ.

განსახილველ საქმეზე არსებული მტკიცებულებებით სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 2011 წლის 13 ივლისს დაყადაღებული ავტომანქანა მერსედეს ბენც სახ. ნომრით XXX-XXX ეკუთვნის ი.გ-ს და არ წარმოადგენს მოპასუხე ა.ყ-ს საკუთრებას. შესაბამისად, იგი ვერ მიექცევა მისი ვალდებულების აღსრულების უზრუნველსაყოფად.

მოპასუხის მიერ ვერ იქნა უარყოფილი მოსარჩელის მიერ მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები შესაბამისი მტკიცებულებებით.

დასკვნები სამართლებრივ გარემოებებთან დაკავშირებით

2.6. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის თანახმად, თუ მესამე პირი ამტკიცებს, რომ მას აღსრულების საგანზე გააჩნია უფლება, მაშინ იმ სასამართლოში, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზეც ხდება აღსრულება, მესამე პირს შეუძლია აღძრას სარჩელი. ამავე მუხლის მეორე პუნქტის მიხედვით, სარჩელი ყადაღისაგან ქონების გათავისუფლების შესახებ წარედგინება მოვალესა და კრედიტორს.

აღნიშნული ნორმის სამართლებრივი ანალიზის მიხედვით, „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” საქართველოს კანონი იცავს იმ პირთა უფლებებს, რომელთა საკუთრების ობიექტი გარკვეული ცდომილების შედეგად მიიჩნევა მოვალის ქონებად (აღსრულების საგნად). ასეთ ვითარებაში აღსრულების საგანზე უფლების მქონე მესამე პირი უფლებამოსილია აღძრას სასამართლოში სარჩელი მოვალისა და კრედიტორის წინააღმდეგ და მოითხოვოს ქონების ყადაღისაგან განთავისუფლება. მოსარჩელე ი.გ-მ ისარგებლა მისთვის კანონით მინიჭებული ამ უფლებით და სარჩელით მიმართა სასამართლოს მოპასუხეების მოვალე ა.ყ-ს და კრედიტორის, სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიმართ.

„სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლის მე-4 პუნქტის მიხედვით, აღმასრულებელს სააღსრულებო მოქმედებათა განხორციელებისას უფლება აქვს, შევიდეს მოვალის ბინაში, დაათვალიეროს ყველა სათავსი და მოვალის ქონება. დათვალიერება ფორმდება ოქმით.

ამავე კანონის მე-40 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, მოძრავ ქონებაზე ყადაღის დადება ნიშნავს მოვალის ქონების აღწერას, მესაკუთრისათვის ქონების განკარგვის – ნებისმიერი ფორმით გასხვისების, დაგირავების, მასზე ქირავნობისა და იჯარის ხელშეკრულებების დადების – აკრძალვის გამოცხადებას ან/და ქონების შესანახავად გადაცემას. აღმასრულებელი ყადაღადადებულ ნივთებს აღნუსხავს ქონების აღწერისა და დაყადაღების აქტში.

აღნიშნული ნორმის სამართლებრივი ანალიზი ცხადყოფს, რომ ყადაღა შეიძლება, დაედოს მხოლოდ მოვალის კუთვნილ მოძრავ ქონებას. მოცემულ შემთხვევაში, უდავოდ დადგინდა, რომ კრედიტორია სსიპ შემოსავლების სამსახური, ხოლო მოვალე ა.ყ, რის გამოც ყადაღა უნდა დადებოდა მხოლოდ მის მოძრავ ქონებას.

„მექანიკური სატრანსპორტო საშუალებების სავალდებულო რეგისტრაციის წესების შესახებ” საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2007 წლის 31 იანვრის #150 ბრძანების მე-3 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრე განმარტებულია როგორც მესაკუთრე – ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელმაც საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მოიპოვა მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებაზე საკუთრების უფლება და გააჩნია შესაბამისი საკუთრების დამადასტურებელი დოკუმენტი, აგრეთვე ნოტარიულად შედგენილი საკუთრების მინდობის ხელშეკრულებით მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მმართველი პირი. ამავე მუხლის მე-12 ქვეპუნქტის თანახმად, კი მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების საკუთრების დამადასტურებელი დოკუმენტი განმარტებულია, როგორც ამ ინსტრუქციის მე-11 მუხლში მითითებული ორგანიზაცია ან დაწესებულების მიერ გაცემული დოკუმენტი, რომელიც ადასტურებს მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებაზე ფიზიკური ან იურიდიული პირის საკუთრების უფლებას. ინსტრუქციის მე-11 მუხლის პირველი ნაწილის ,,ბ’’ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების რეგისტრაციის საფუძველს წარმოადგენს საჯარო უფლებამოსილების განმახორციელებელი პირების მიერ მათის კომპეტენციის ფარგლებში შედგენილი, გამოცემული ან/და დამოწმებული დოკუმენტი, მათ შორის, სასამართლო აქტი.

2009 წლის 24 ნოემბერსა და 2010 წლის 30 აგვისტომდე პერიოდში მოქმედი „საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის თანახმად, საქართველოს ტერიტორიაზე სატრანსპორტო საშუალება, მისაბმელი, ნომრიანი აგრეგატი ექვემდებარებოდა სავალდებულო რეგისტრაციას. აღნიშნული ვალდებულების განხორციელება ამ პერიოდში წარმოადგენდა მხოლოდ ერთ-ერთ აუცილებელ წინაპირობას საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის და არა ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე საკუთრების უფლების წარმოშობისათვის. შესაბამისად, ავტომანქანაზე, როგორც მოძრავ ნივთზე ვრცელდებოდა მოძრავი ნივთის შეძენა-განკარგვისათვის დადგენილი წესები.

„საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ” საქართველოს კანონის 91 მუხლის მიხედვით, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული გამონაკლისების გარდა, მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებაზე პირის საკუთრების უფლების წარმოშობა იურიდიულ ძალას იძენს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში რეგისტრაციის მომენტიდან. აღნიშნულ მუხლში ცვლილება განხორციელდა 2009 წლის 17 ივლისს, საკანონმდებლო მაცნეში გამოქვეყნდა 2012 წლის 3 აგვისტოს, ხოლო ძალაში შევიდა გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს -18 აგვისტოს.

როგორც საქმის ფაქტობრივი გარემოებებიდან ირკვევა, მოვალე ა.ყ-ს სადავო ავტოსატრანსპორტო საშუალების თაობაზე სამართლებრივი ურთიერთობა წარმოეშვა 2009 წლის ნოემბერში და დასრულდა 2010 წლის 30 აგვისტოს, მას შემდეგ რაც ი.გ-ს მიერ შესრულებულ იქნა ვალდებულება და ფაქტობრივად დასრულდა მხარეთა შორის სესხისა და გირავნობის ხელშეკრულება, ამ მოძრავ ნივთზე აღდგა ი.გ-ს უფლებები, რომელიც მას გააჩნდა ამ ნივთის მიმართ, რაც დასტურდება სსიპ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს ინფორმაციით. ეს ურთიერთობა მათ შორის შედგა ზემოაღნიშნული კანონის მიღებამდე. შესაბამისად, სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე და სამოქალაქო კოდექსის მე-6 მუხლებზე მითითებით, კანონის უკუძალის მინიჭება მოცემული სამოქალაქო ურთიერთობის მიმართ ზიანის მომტანი იქნება მოსარჩელისათვის.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 158-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ივარაუდება, რომ ნივთის მფლობელი არის მისი მესაკუთრე. მოცემულ შემთხვევაში საქმეში არსებული მტკიცებულებებით სადავო ნივთების მესაკუთრეს წარმოადგენს მოსარჩელე.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლომ მიიჩნია, რომ ყადაღისგან უნდა გათავისუფლებულიყო 2013 წლის 21 იანვარს სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიერ ქონების აღწერა-დაყადაღების შესახებ აქტში მითითებული, ავტომანქანა მერსედეს-ბენცი 200 სახელმწიფო ნომრით XXX-XXX.

3. სააპელაციო საჩივრის საფუძვლები

ფაქტობრივ-სამართლებრივი საფუძვლები

3.1. სადავო ქონება ირიცხება ი/მ „ა.ყ“-ზე და ი.გ-ზე მისი გადაცემა, რაიმე მტკიცებულებით ვერ დასტურდება. შესაბამისად, სარჩელის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობდა. სასამართლო თავის გადაწყვეტილებაში დაეყრდნო მხოლოდ ა.ყ-ს განმარტებას, რომ მას ავტომობილი ჰქონდა დროებით და ის ეკუთვნის ი.გ-ს. მიუხედავად იმისა, რომ შემოსავლების სამსახურის მიერ წარდგენილ იქნა შსს მომსახურების სააგენტოს 2014 წლის 4 ივნისის წერილი, რომლითაც დადგენილია, რომ ავტომობილი რეგისტრირებულია ა.ყ-ს სახელზე. ამდენად, სასამართლო დაეყრდნო იმ სახის მტკიცებულებებს, რომელიც ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად არ ყოფილა გამოკვლეული.

4. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების დასაბუთება

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე მუხლის შესაბამისად, თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390-ე მუხლის საფუძველზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც საქმე ხელმეორედ არ წყდება არსებითად, მიიღება განჩინების ფორმით. განჩინება სამოტივაციო ნაწილის ნაცვლად უნდა შეიცავდეს მოკლე დასაბუთებას გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების ან უცვლელად დატოვების შესახებ.

ფაქტობრივ-სამართლებრივი დასაბუთება

4.1. სამოქალაქო საქმეთა პალატა ვერ გაიზიარებს აპელანტ სსიპ შემოსავლების სამსახურის მითითებას ა/მანქანა მერსედეს ბენცის, სახელმწიფო სარეგისტრაციო ნომრით XXX-XXX, ა.ყ-სადმი საკუთრების უფლებით კუთვნილების შესახებ შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

ამავე კოდექსის 105-ე მუხლის მიხედვით, სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა. სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ. მოსაზრებები, რომლებიც საფუძვლად უდევს სასამართლოს შინაგან რწმენას, უნდა აისახოს გადაწყვეტილებაში.

პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლი შეიცავს ზოგად დებულებას მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების თაობაზე. ყადაღისაგან ქონების გათავისუფლების შესახებ სარჩელებზე მტკიცების ტვირთის განაწილების წესი განსაზღვრულია „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის პირველი პუნქტით, რომლის მიხედვით, თუ მე¬სა¬მე პი¬რი ამტკიცებს, რომ მას აღ¬სრუ¬ლე¬ბის საგანზე გა¬აჩ¬ნია უფ¬ლე¬ბა, მა¬შინ იმ სა¬სა¬მარ¬თლოში, რომლის სამოქმე¬დო ტე¬რი¬ტორიაზედაც ხდე¬ბა აღ¬სრუ¬ლე¬ბა, მე¬სა¬მე პირს შეუძლია აღ¬ძრას სარ¬ჩე¬ლი. ასეთ სარჩელს სასამართლო განიხილავს სასარჩელო წარმოების წესით (სარჩელი ყადაღისაგან ქონების გათავისუფლების შესახებ).

ამდენად, მითითებული ნორმის თანახმად, ყადაღისაგან ქონების გათავისუფლების შესახებ სარჩელზე მტკიცების ტვირთი ეკისრება მოსარჩელეს.

მოცემულ შემთხვევაში დგინდება, რომ 2006 წლის 13 სექტემბრიდან 2009 წლის 24 ნოემბრამდე ავტოსატრანსპორტო საშუალება ,,მერსედეს ბენც 200“ რეგისტრირებული იყო ი.გ-ს სახელზე და რეგისტრაციის შედეგად მინიჭებული ჰქონდა სახელმწიფო სანომრე ნიშანი XXX-XXX. აღნიშნული ავტოსატრანსპორტო საშუალება 2009 წლის 24 ნოემბერს ერთობლივი განცხადების საფუძველზე გადაფორმდა და დღემდე რეგისტრირებულია ა.ყ-ს სახელზე. ამავე დღეს, 2009 წლის 24 ნოემბერს ა.ყ-მ ი.გ-ს ასესხა 550 დოლარი, ყოველთვიური 10% საპროცენტო სარგებლით, რომლის უზრუნველყოფის მიზნით გარანტიის სახით დაგირავდა ავტომანქანა მერსედეს ბენც 124 სახ. XXX-XXX. სესხი 550 აშშ დოლარი ი.გ-მ ა.ყ-ს დაუბრუნა 2010 წლის აგვისტოს თვეში (ს.ფ. 17-18).

მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი ჯარიმის გადახდის დამადასტურებელი ქვითრით (ს.ფ. 26-27, ტ. 1) და ასევე საგარანტიო ტალონით (ს.ფ. 28, ტ. 1) დასტურდება, რომ 2010-2012 წლებში სადავო ა/მანქანით სარგებლობდა მოსარჩელე, რომლის სახელზეც გამოიწერა საგარანტიო ტალონი და ასევე მან გადაიხადა დაკისრებული ჯარიმა.

ამ გარემოებათა გათვალისწინებით, სასამართლო მივიდა დასკვნამდე, რომ მოსარჩელემ შეძლო თავისი წილი მტკიცების ტვირთის რეალიზება და სასამართლოსათვის იმ მტკიცებულების წარდგენა, რომლითაც დასტურდება სადავო ნივთზე მისი საკუთრების უფლება.

ასეთ პირობებში, საწინააღმდეგოს მტკიცების ტვირთი გადავიდა მოპასუხე სსიპ შემოსავლების სამსახურის მხარეზე, რომელმაც მოსარჩელის მიერ წარდგენილ მტკიცებულებებს თავისი იმ პოზიციის დასადასტურებლად, რომ სადავო მოძრავი ნივთი არ ეკუთვნოდა მოსარჩელეს, დაუპირისპირა საქართველოს კანონის ,,საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ’’ 91 მუხლი, რომლის თანახმადაც, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული გამონაკლისების გარდა, მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებაზე პირის საკუთრების უფლების წარმოშობა იურიდიულ ძალას იძენს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში რეგისტრაციის მომენტიდან.

სასამართლო ვერ გაიზიარებს აპელანტის პოზიციას იმასთან დაკავშირებით, რომ განსახილველ შემთხვევაში, ,,საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ’’ საქართველოს კანონის 91 მუხლის თანახმად, ი.გ-ს სადავო ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრედ მიჩნევის მიზნებისათვის აუცილებელია შსს მომსახურების სააგენტოში მისი მესაკუთრედ რეგისტრაცია. ამ მიმართებით სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა ,,ნორმატიული აქტების შესახებ’’ საქართველოს კანონის 24-ე მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლის თანახმადაც, ნორმატიულ აქტს უკუძალა აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის დადგენილი ამ ნორმატიული აქტით.

სასამართლო მიიჩნევს, რომ იმ დროისათვის, როდესაც ი.გ-მ მასზე დაკისრებული ვალდებულება შეასრულა და შესაბამისად, სადავო ავტოსატრანსპორტო საშუალების თავისი სახელზე საკუთრების უფლებით რეგისტრაციის უფლება მოიპოვა (30.08.2010) (ტ. 1, ს.ფ. 18), არ არსებობდა კანონის დანაწესი მასზედ, რომ ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე საკუთრების უფლების გადაცემის მიზნებისათვის აუცილებელი იყო მისი რეგისტრაცია შსს მომსახურების სააგენტოში.

მოცემულ შემთხვევაში ,,საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ’’ საქართველოს კანონის 91 მუხლი მიღებულია 2009 წლის 17 ივლისს, ძალაში კი შევიდა 2012 წლის 18 აგვისტოს და არ შეიცავს რაიმე მითითებას მისი მოქმედების გავრცელების თაობაზე მიღებამდე წარმოშობილ ურთიერთობებზე. განსახილველ საქმეზე კი ა.ყ-ს საკუთრების უფლება გირავნობის საფუძველზე დარეგისტრირდა 2009 წლის 24 ნოემბერს, როდესაც ,,საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ’’ საქართველოს კანონის 91 მუხლი არ იყო მიღებული. შესაბამისად, მითითებული კანონის შესაბამისი მუხლი ვერ გავრცელდება ი.გ-სა და ა.ყ-ს შორის წარმოშობილი ურთიერთობების მიმართ.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 186-ე მუხლის თანახმად, მოძრავ ნივთზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელია, რომ მესაკუთრემ ნამდვილი უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი. ნივთის გადაცემად ითვლება: შემძენისათვის ნივთის ჩაბარება პირდაპირ მფლობელობაში; არაპირდაპირი მფლობელობის გადაცემა ხელშეკრულებით, რომლის დროსაც წინა მესაკუთრე შეიძლება დარჩეს პირდაპირ მფლობელად; მესაკუთრის მიერ შემძენისათვის მესამე პირისაგან მფლობელობის მოთხოვნის უფლების მინიჭება.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 158-ე მუხლის შესაბამისად, ივარაუდება, რომ ნივთის მფლობელი არის მისი მესაკუთრე. ეს წესი არ მოქმედებს იმ შემთხვევაში, როცა ნივთზე საკუთრებითი ურთიერთობის ხასიათი ვლინდება საჯარო რეესტრიდან. საკუთრების პრეზუმფცია არ გამოიყენება არც ძველი მფლობელის მიმართ, თუ მან ეს ნივთი დაკარგა, მოჰპარეს ან სხვაგვარად გავიდა იგი მისი მფლობელობიდან. საკუთრების პრეზუმფცია მოქმედებს ძველი მფლობელის სასარგებლოდ მხოლოდ მისი მფლობელობის პერიოდში.

განსახილველ შემთხვევაში დადგინდა, რომ სადავო მოძრავ ნივთს ფლობდა და განკარგავდა ი.გ (ტ, 1, 27, 28).

საქმის მასალებით ასევე დადგინდა, რომ სადავო ავტოსატრანსპორტო საშუალების ი.გ-ს მიერ ა.ყ-სათვის გადაცემა ემსახურებოდა სასესხო ურთიერთობიდან გამომდინარე წარმოშობილი მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებას (ტ.1, ს.ფ. 17,18).

,,სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ” საქართველოს კანონის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტისა და ამავე კანონის 28-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, აღმასრულებელი, რომელსაც კრედიტორი მიმართავს მის სასარგებლოდ მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულების მოთხოვნით და წარუდგენს სააღსრულებო ფურცელს, ვალდებულია დაუყოვნებლივ მოიძიოს მოვალის – მოპასუხის ქონება და ყადაღა დაადოს მას. ამასთან, შესაძლოა აღმასრულებლის მიერ მოვალის საკუთრებად მიჩნეულ ქონებაზე პრეტენზია განაცხადონ მესამე პირებმა, მაგრამ ეს არ აბრკოლებს აღმასრულებელს.

„სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ’’ საქართველოს კანონის მე-40 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მოძრავ ქონებაზე ყადაღის დადება ნიშნავს მოვალის ქონების აღწერას, მესაკუთრისათვის ქონების განკარგვის – ნებისმიერი ფორმით გასხვისების, დაგირავების, მასზე ქირავნობისა და იჯარის ხელშეკრულებების დადების – აკრძალვის გამოცხადებას ანდა ქონების შესანახად გადაცემას. აღმასრულებელი ყადაღადადებულ ნივთებს აღნუსხავს ქონების აღწერისა და დაყადაღების აქტში. აღნიშნული ნორმის ანალიზი ცხადყოფს, რომ ყადაღა შეიძლება დაედოს მხოლოდ მოვალის კუთვნილ მოძრავ ქონებას.

„სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ’’ საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტების თანახმად, თუ მესამე პირი ამტკიცებს, რომ მას აღსრულების საგანზე გააჩნია უფლება, მაშინ იმ სასამართლოში, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზედაც ხდება აღსრულება, მესამე პირს შეუძლია, აღძრას სარჩელი. ასეთ სარჩელს სასამართლო განიხილავს სასარჩელო წარმოების წესით (სარჩელი ყადაღისაგან ქონების განთავისუფლების შესახებ). სარჩელი ყადაღისაგან ქონების გათავისუფლების შესახებ წარედგინება მოვალესა და კრედიტორს.

სასამართლო დამატებით განმარტავს, რომ „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონი იცავს იმ პირთა უფლებებს, რომელთა საკუთრების ობიექტი მიჩნეულია მოვალის ქონებად (აღსრულების საგნად). ასეთ ვითარებაში აღსრულების საგანზე უფლების მქონე მესამე პირი სარგებლობს უფლებამოსილებით აღძრას სასამართლოში სარჩელი მოვალისა და კრედიტორის წინააღმდეგ და მოითხოვოს ქონების ყადაღისაგან განთავისუფლება.

მოცემულ შემთხვევაში იკვეთება ი.გ-ს სარჩელის დაკმაყოფილების საფუძველი, რადგან იგი ავთანდილ ყოფშიძის საგადასახადო დავალიანებასთან მიმართებაში, რომლის აღსრულების მიზნითაც 2013 წლის 21 იანვრის აქტით მოხდა ქონების დაყადაღება, წარმოადგენს მესამე პირს, რის გამოც, გადაწყვეტილების აღსრულების უზრუნველყოფა ვერ განხორციელდება მისი ქონების რეალიზაციის ხარჯზე.

5. შემაჯამებელი სასამართლო დასკვნა

პალატას მიაჩნია, რომ სააპელაციო საჩივარში მითითებული გარემოებები არ ქმნიან სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 393-ე და 394-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემადგენლობას და, შესაბამისად, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების პროცესუალურ-სამართლებრივ საფუძვლებს, შესაბამისად, პალატა ეთანხმება გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას და ასკვნის, რომ იგი უცვლელად უნდა იქნეს დატოვებული.

6. საპროცესო ხარჯები

აპელანტი „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ’’ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის პირველი ნაწილის „უ’’ ქვეპუნქტის საფუძველზე გათავისუფლებულია სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.


სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატამ

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. სსიპ შემოსავლების სამსახურის სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;

2. უცვლელად დარჩეს რუსთავის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2014 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება;

3. განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში მისი სარეზოლუციო ნაწილის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებული წესების დაცვით დასაბუთებული განჩინების ასლის ჩაბარებიდან 21 დღის ვადაში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში საკასაციო საჩივრის წარდგენის გზით;

4. განჩინების გასაჩივრების მსურველი მხარე, თუ ის ესწრება განჩინების გამოცხადებას ან მისთვის ცნობილია განჩინების გამოცხადების თარიღი, ვალდებულია, განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა, გამოცხადდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება განჩინების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებული პირებისათვის, ანუ ბაჟისაგან გათავისუფლებული პირებისათვის, ასევე პატიმრობაში მყოფი იმ პირებისათვის, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი, გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.