12 ნოემბერი, 2018 წელი

თბილისი

თბილისის სააპელაციო სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
მოსამართლე:
ქეთევან მესხიშვილი

სხდომის მდივანი – ნანა ველიჯანაშვილი

აპელანტი - ლ. რ.

წარმომადგენელი - ლ. ბ.

მოწინააღმდეგე მხარე - ე. ა.

წარმომადგენელი - გ. ო.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - ბოლნისის რაიონული სასამართლოს 2018 წლის 03 ივლისის გადაწყვეტილება

აპელანტის მოთხოვნა - გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება, ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სასარჩელო მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილება

დავის საგანი - თანხის დაკისრება

1. ლ. რ.-მ ბოლნისის რაიონულ სასამართლოში ე. ა.-ს მიმართ სარჩელი აღძრა და მისთვის 2318 ლარის დაკისრება მოითხოვა.

2. მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო

3. ბოლნისის რაიონული სასამართლოს 2018 წლის 03 ივლისის გადაწყვეტილებით სარჩელი არ დაკმაყოფილდა.

4. აღნიშნული გადაწყვეტილება ლ. რ.-მ სააპელაციო წესით გაასაჩივრა, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სასარჩელო მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილება მოითხოვა.

სააპელაციო პალატა დადგენილად მიიჩნევს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს:სააპელაციო პალატა დადგენილად მიიჩნევს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს:

5. სააპელაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს ფაქტობრივ გარემოებას მასზედ, რომ მოდავე მხარეთა შორის ზეპირი ნასყიდობის ხელშეკრულება არ გაფორმებულა.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 327-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ხელშეკრულება დადებულად ითვლება, თუ მხარეები მის ყველა არსებით პირობაზე შეთანხმდნენ საამისოდ გათვალისწინებული ფორმით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, არსებითად ჩაითვლება ხელშეკრულების ის პირობები, რომლებზედაც ერთ-ერთი მხარის მოთხოვნით მიღწეულ უნდა იქნეს შეთანხმება, ანდა რომლებიც ასეთად მიჩნეულია კანონის მიერ.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 477-ე მუხლის თანახმად, ნასყიდობის ხელშეკრულებით გამყიდველი მოვალეა გადასცეს მყიდველს საკუთრების უფლება ქონებაზე, მასთან დაკავშირებული საბუთები და მიაწოდოს საქონელი. მყიდველი მოვალეა გადაუხადოს გამყიდველს შეთანხმებული ფასი და მიიღოს ნაყიდი ქონება. თუ ხელშეკრულებაში ფასი პირდაპირ არ არის მითითებული, მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ მისი განსაზღვრის საშუალებებზე. ნასყიდობის ხელშეკრულება ფორმასავალდებულო გარიგებათა რიგს არ მიეკუთვნება, შესაბამისად მისი დადება, როგორც წერილობით, ასევე ზეპირი ფორმით შეიძლება.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 477-ე მუხლის შინაარსიდან გამომდინარე, ნასყიდობის ხელშეკრულების არსებითი პირობებია შეთანხმება ნასყიდობის საგანსა და ფასზე.

6. სამოქალაქო სამართალში პროცესის მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების ობიექტური და სამართლიანი სტანდარტი არსებობს. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 და 102-ე მუხლების, თანახმად, სამართალწარმოება შეჯიბრებითობის საფუძველზე მიმდინარეობს. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონ განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს, ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები. ამდენად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს ამყარებს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებით და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილების თანახმად, სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა. სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ.

გარიგების წერილობითი ფორმით დადება, ზოგადად მტკიცების ტვირთის შემსუბუქებას იწვევს, რადგან მხარე, რომელიც გარიგების საფუძველზე რაიმე ქმედების განხორციელებას ითხოვს ხელშეკრულების დადების მტკიცება აღარ უწევს, რადგან მას გააჩნია დოკუმენტი, რომელიც აღნიშნულ ფაქტს ადასტურებს, რა თქმა უნდა, არ იგულისხმება ისეთი შემთხვევები, როდესაც ხელშეკრულების ნამდვილობა სადავოდაა გამხდარი. გარიგების ზეპირი ფორმით დადებისას კი, კრედიტორი სამოქალაქოსამართლებრივ რისკს იღებს, რადგან სადავოობის შემთხვევაში გარიგების დადების ფაქტი სწორედ მან უნდა ამტკიცოს.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ მყარად დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულების შესრულების მოთხოვნისას მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთი შემდეგი სახით ნაწილდება: ხელშეკრულების დადებისა და ვალდებულების არსებობის ფაქტი მოსარჩელემ უნდა ამტკიცოს, ხოლო მოპასუხემ უნდა დაადასტუროს ვალდებულების შესრულების ფაქტი ან იმ გარემოებათა არსებობა, რომლებიც გამორიცხავს შესრულებას ან აძლევს შესრულების დაყოვნების უფლებას. შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, როდესაც მტკიცების ტვირთის პირველი სტადია ვერ გადაილახება, ანუ მოსარჩელე ხელშეკრულების დადების ფაქტს ვერ დაამტკიცებს, მაშინ მოპასუხე მხარე მასზე დაკისრებული მტკიცების ტვირთისგან საერთოდ თავისუფლდება. [საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2017 წლის 13 ნოემბერის განჩინება საქმეზე Nას-599-558-2017.].

7. განსახილველ შემთხვევაში ხელშეკრულების დადების ფაქტის დამტკიცებას მოსარჩელე წარმოდგენილი მოწმის ჩვენებით შეეცადა. ბოლნისის რაიონულ სასამართლოში 2018 წლის 03 ივლისს სასამართლო სხდომაზე მოწმის სახით ნ. ჩ. დაიკითხა, რომელმაც განმარტა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია, ლ. რ.-სგან ე. ა.-მ ორი სული ძროხა შეიძინა. ლ. რ. მასთან საქონელს ინახავდა. ე. ა.-მ მისი გარდაცვლილი შვილის ორმოცთან დაკავშირებით ძროხები შეიძინა. ძროხები ე. ა.-ს, ოჯახის წევრების გადაწყვეტილებით, რომელსაც ე. ა.-ც ესწრებოდა, დამხმარე პირებთან ერთად, თავად მიუყვანა. მან ასევე განმარტა, რომ უშუალოდ ე. ა.-სგან მითითება ძროხებთან დაკავშირებით არ მიუღია. სააპელაციო სასამართლო იზიარებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მოწმის ჩვენებასთან მიმართებით გაკეთებულ სამართლებრივ შეფასებას, მასზედ, რომ მოწმის ჩვენებით ხელშეკრულების არსებით პირობებზე შეთანხმება, კერძოდ, ფასზე, რაოდენობაზე, ნასყიდობის საგნის გადაცემის დროზე და ა.შ. არ დასტურდება. ასევე, მეტად საყურადღებოა ფაქტი მასზედ, რომ მოწმემ, რომელმაც ძროხები მოპასუხეს მიუყვანა, პირდაპირი მითითება აღნიშნული ქმედების განხორციელების შესახებ მისგან არ მიუღია. აღნიშნული მნიშვნელოვანია იმ პირობებში, როდესაც ვალდებულების შესრულება - ძროხების საფასურის გადახდა, სწორედ ე. ა.-ს მიმართაა წაყენებული. სააპელაციო სასამართლო ასევე ასკვნის, რომ გარდა ჩვენების შინაარსობრივი ნაკლოვანებისა, იგი პროცესუალურ - სამართლებრივი თვალსაზრისითაც იურიდიული ძალის მქონე მტკიცებულებად ვერ მიიჩნევა. ამ მიმართებით, სააპელაციო სასამართლო პირველ რიგში განმარტავს, რომ მტკიცებულების გამოკვლევა, უპირველესად, მისი შინაარსის სრულყოფილ შესწავლა-ანალიზს გულისხმობს. როგორც აღინიშნა, მოსარჩელემ ნასყიდობის ხელშეკრულების დამადასტურებელ მტკიცებულებად მხოლოდ ერთი მოწმის, ნ. ჩ.-ს, ჩვენება წარმოადგინა. მოხმობილი მოწმის ჩვენება სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 140-ე (1) მუხლის კონტექსტში გადმოცემულ ინფორმაციას წარმოადენს, რომელიც სანდოობის, სარწმუნოობისა და ობიექტურობის თვალსაზრისით უნდა შეფასდეს, რაც, რა საკვირველია, არა მხოლოდ ამ ჩვენების, როგორც ინდივიდუალურად აღებულის, არამედ, მხარეთა შორის უდავო/სადავო ფაქტებისა და მათი განვითარების ქრონოლოგიასთან, ასევე, მოწინააღმდეგე მხარის მიერ გამოთქმულ შედავებებთან ერთობლიობაში უნდა შემოწმდეს და ამ გზით უნდა დადგინდეს დავის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივი გარემოებები.[საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2018 წლის 28 თებერვლის გადაწყვეტილება საქმეზე Nას-28-25-2017.]. შესაბამისად, ცალსახაა, რომ ცალკე აღებული ერთი მოწმის ჩვენება კიდეც, რომ აკმაყოფილებდეს ყველა კრიტერიუმს, შესაძლებელია, კონკრეტული ფაქტის სამტკიცებელ გარემოებად არ გამოდგეს, თუ იგი საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებებით/გარემოებებით გამყარებული არ არის. აღნიშნული რელევანტურია მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც მოწმის ჩვენება სანდოობისა და ობიექტურობის ტესტს ვერ ლახავს. 2018 წლის 12 ნოემბერს, თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გამართულ ზეპირ სხდომაზე, მოწინააღმდეგე მხარემ მიუთითა და აპელანტს არ უარყვია, რომ პირველ ინსტანციის სასამართლოში დაკითხული მოწმე ე. ა.-ს ყოფილი მეუღლის (ს. ა.) ძმა და გარდაცვლილი ბავშვის ბიძაა, მოსარჩელე ლ. რ.-ს პირველი ინსტანციის სასამართლოში ს. ა. - ე. ა.-ს ყოფილი მეუღლე წარმოადგენდა. ამავე სხდომაზე სასამართლოსთვის ცნობილი გახდა, რომ ე. ა.-სა და ს. ა.-ს შორის უკვე მრავალი წელია ქონების გაყოფის შესახებ სასამართლო დავა მიმდინარეობს. უზენაესმა სასამართლომ არაერთხელ განმარტა რომ, მოწმის, რომელიც საქმის შედეგით დაინტერესებულ პირს, მხარეთა ნათესავს ან სხვა ისეთ პირს წარმოადგენს, რომლის ობიექტურობაში შეტანის საფუძველიც არსებობს, მის მიერ მიცემული ჩვენება განსაკუთრებით კრიტიკულად უნდა შეფასდეს. კრიტიკულად შეფასება კი, სასამართლოს მიერ ისეთი პრეზუმფციის დაშვებას გულისხმობს, რომ მხარეს საქმეში მონაწილე კონკრეტული პირების ან/და საქმის კონკრეტული გარემოების მიმართ იმგვარი დამოკიდებულება აქვს, რომელმაც მისი აღქმისა და მისი გადმოცემის ობიექტურობაზე, შესაძლებელია, გავლენა იქონიოს, რაც მის ობიექტურობას ეჭვქვეშ აყენებს.

სააპელაციო პალატა განმეორებით აღნიშნავს, რომ, მართალია, ზეპირი შეთანხმების მტკიცებისათვის მოწმის ჩვენება, განკუთვნად მტკიცებულებადაც კი შეიძლება მივიჩნიოთ, თუმცა, იგი, მსგავსად მტკიცებულებათა შეფასების ზემოხსენებული წესისა, სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლივად უნდა გაანალიზდეს. მოცემულ შემთხვევაში დადასტურებულია, რომ მოწმის ჩვენება საქმეში არსებული არცერთი სხვა გარემოებით არ დასტურდება, ასევე დადგინდა, რომ მოწმედ დაკითხულ პირს ე. ა.-სთან (მოწინააღმდეგე მხარე) წარსულში ახლო ნათესაური კავშირი ჰქონდა, ამჟამად კი მისი და ე. ა.-სთან კონფლიქტური ურთიერთობაშია. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლო მის ჩვენებას სამართლებრივ მნიშვნელობას ვერ მიანიჭებს და გადაწყვეტილებას საფუძვლად ვერ დაუდებს. შესაბამისად, სასამართლო ასკვნის, რომ მოცემულ შემთხვევაში მხარეთა შორის ზეპირი ნასყიდობის ხელშეკრულების დადების ფაქტი არ დასტურდება, რაც ე. ა.-სთვის ფულადი თანხის დაკისრების ფაქტობრივ და სამართლებრივ საფუძველს გამორიცხავს.

8. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე მუხლის შესაბამისად, თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში, არ არსებობს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების ფაქტობრივ-სამართლებრივი წინამძღვრები, შესაბამისად, ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ განვითარებულ სამართლებრივ მსჯელობას და მიიჩნევს, რომ ლ. რ.-ს სააპელაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს.

9. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯები და სახელმწიფო ბაჟი, რომელთა გადახდისაგან განთავისუფლებული იყო მოსარჩელე, გადახდება მოპასუხეს ბიუჯეტის შემოსავლის სასარგებლოდ, მოთხოვნათა იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელიც დაკმაყოფილებულია. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სარჩელზე უარის თქმისას სასამართლოს მიერ გაწეული ხარჯები მოსარჩელეს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადახდება. სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ სარჩელზე უარის თქმაში ასევე სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმაც იგულისხმება.

ამავე კოდექსის 39-ე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, მაგისტრატი მოსამართლის განსჯად საქმეზე სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა ყველა ინსტანციის სასამართლოში შეადგენს ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი ოდენობის ნახევარს. შესაბამისად, რადგან ლ. რ.-ს მიერ სახელმწიფო ბაჟი 150 ლარის ოდენობით, იქნა გადახდილი, ამიტომ, საქმეზე 2018 წლის 23 აგვისტოს, სს „ლიბერთი ბანკის“ მეშვეობით, №17684743 საგადასახადო დავალებით, სახელმწიფო ხაზინაში, ბანკის კოდით LBRTGE22, სახაზინო კოდით 300773150, აპელანტი ლ. რ.-ს წარმომადგენლის ს. ა.-ს მიერ, სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი 150 ლარიდან ზედმეტად გადახდილი 75 ლარი ლ. რ.-ს უკან უნდა დაუბრუნდეს, ხოლო დარჩენილი 75 ლარი სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდილად უნდა ჩაითვალოს.

სააპელაციო პალატამ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე, 386-ე, 390-ე, 55-ე მუხლებით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ლ. რ.-ს სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;

2. უცვლელი დარჩეს ბოლნისის რაიონული სასამართლოს 2018 წლის 03 ივლისის გადაწყვეტილება;

3. აპელანტის მიერ გადახდილი ბაჟი 75 ლარის ოდენობით დარჩეს სახელმწიფო ბიუჯეტში;

4. საქმეზე 2018 წლის 23 აგვისტოს, სს „ლიბერთი ბანკის“ მეშვეობით, №17684743 საგადასახადო დავალებით, სახელმწიფო ხაზინაში, ბანკის კოდით LBRTGE22, სახაზინო კოდით 300773150, აპელანტ ლ. რ.-ს წარმომადგენლის ს. ა.-ს მიერ, სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი 150 ლარიდან ზედმეტად გადახდილი 75 ლარი ლ. რ.-ს უკან დაუბრუნდეს;

5. განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში მისი სარეზოლუციო ნაწილის მე-6 პუნქტით გათვალისწინებული წესების დაცვით დასაბუთებული განჩინების ასლის ჩაბარებიდან 21 დღის ვადაში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში საკასაციო საჩივრის წარდგენის გზით;

6. განჩინების გასაჩივრების მსურველი მხარე, თუ ის ესწრება განჩინების გამოცხადებას ან მისთვის ცნობილია განჩინების გამოცხადების თარიღი, ვალდებულია, განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა, გამოცხადდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება განჩინების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებული პირებისათვის, ასევე პატიმრობაში მყოფი იმ პირებისათვის, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი, გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.




უკან დაბრუნება