30 მაისი, 2018 წელი

თბილისი

თბილისის სააპელაციო სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
მოსამართლე:
ქეთევან მესხიშვილი

სხდომის მდივანი – ნინო სოლომნიშვილი

აპელანტი – ნ. ღ.

წარმომადგენელი – ნ. ხ.

მოწინააღმდეგე მხარე – დ. გ.

წარმომადგენელი – ი. კ.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება – თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 20 თებერვლის გადაწყვეტილება

დავის საგანი – აუცილებელი გზის დადგენა

აპელანტის მოთხოვნა – გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

1. დ. გ.-მა თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი აღძრა და მოპასუხე ნ. ღ.-ს საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე, მდებარე, ქალაქი ახმეტა, ვ.-ს ქუჩაზე, ს/კ: 50.XX.XX.XXX, აუცილებელი გზით სარგებლობის უფლების დადგენა და საადვოკატო მომსახურებისთვის გაწეული 1900 ლარის დაკისრება მოითხოვა;

2. მოპასუხე ნ. ღ.-მა სარჩელი არ ცნო.

3. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 20 თებერვლის გადაწყვეტილებით სასარჩელო მოთხოვნა დაკმაყოფილდა. მოსარჩელე დ. გ.-ს, ქალაქ ახმეტაში, ვ.-ს ქუჩაზე, მიწის ნაკვეთის (ს/კ: 50.XX.XX.YYY) მესაკუთრეს, ნ. ღ.-ს საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე (ს/კ: 50.XX.XX.XXX) მდებარე, ქალაქი ახმეტა, ვ.-ს ქუჩა, 3.5 მეტრი სიგანის აუცილებელი გზით სარგებლობის უფლება, ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის 2016 წლის 15 მარტის, N001406ZZZ ექსპერტის დასკვნაში მითითებული მე-3 შესაძლებლობის შესაბამისად, დაუდგინდა. ასევე, მოპასუხე ნ. ღ.-ს დ. გ.-ს სასარგებლოდ, მის მიერ გადახდილი ბაჟის, 120 ლარის და სასამართლოს გარეშე ხარჯის, ადვოკატის მომსახურებისათვის გადახდილი თანხის, 1900 ლარის გადახდა დაეკისრა.

4. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო საჩივრით ნ. ღ.-მა გაასაჩივრა. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა მოითხოვა.

სააპელაციო პალატა დადგენილად მიიჩნევს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს:

5. 2015 წლის 19 ოქტომბრიდან დ. გ. უძრავი ქონების, მდებარე, ქალაქი ახმეტა, ვ.-ს ქუჩა, მიწის ნაკვეთი ფართით 1374.00 კვ.მ, შენობა-ნაგებობებით N 1, N2, N3, საკადასტრო კოდი 50.XX.XX.YYY, მესაკუთრეა (ს. ფ. 11).

6. 2012 წლის 27 ნოემბრიდან ნ. ღ. უძრავი ქონების მდებარე, ქალაქი ახმეტა, ვ.-ს ქუჩა, მიწის ნაკვეთი ფართით 6800,00 კვ.მ, შენობა-ნაგებობებით N01 - ფართით 194.0 კვ.მ, N02-482 კვ.მ, N03 – 15 კვ.მ, საკადასტრო კოდი 50.XX.XX.XXX, მესაკუთრედ არის აღრიცხული (ს.ფ. 13).

7. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ახმეტის სარეგისტრაციო სამსახურის N882014513528-03 სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილებით, დეზდემონა გელაშვილის სახელზე უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების რეგისტრაცია შეჩერდა. განმცხადებელს ეცნობა, რომ წარმოდგენილი საკადასტრო აზომვითი ნახაზის საფუძველზე, მეზობელ მიწის ნაკვეთთან ზედდება დგინდებოდა, შესაბამისად, კორექტირებული საკადასტრო აზომვითი ნახაზისა და მისი ელ-ვერსიის წარმოდგენა დაევალა (ს. ფ. 1-10, 77-78).

8. 2016 წლის 15 თებერვლის ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს N5000718016 დასკვნის მიხედვით, ექსპერტის წინაშე დასმულ კითხვაზე - ქალაქ ახმეტაში ვ.-ს ქუჩაზე, დ. გ.-ს საკუთრებაში არსებულ 1374.00 კვ.მ მიწის ნაკვეთს აქვს თუ არა ცენტრალურ გზასთან დასაკავშირებელი შესაბამისი გზა, გაეცა პასუხი, რომ გააჩნია მისასვლელი გზა ფ.-ს ქუჩიდან, მაგრამ შენიშვნის სახით მიეთითა, რომ ხსენებულ მიწის ნაკვეთში მოხვედრა დღევანდელი ფაქტობრივი მდგომარეობით, მხოლოდ, ვ.-ს ქუჩიდან (ს/კ: №50.XX.XX.XX) მიწის ნაკვეთის გავლით არის შესაძლებელი (ს. ფ. 1-10, 16-17).

9. 2016 წლის 15 მარტის ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს N5001321416 დასკვნის მიხედვით, ექსპერტის წინაშე დასმულ კითხვაზე, როგორ უნდა მოეწყოს ს/კ: №50.XX.XX.YYY რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთში მისასვლელი გზა ვ.-ს ქუჩიდან (ს/კ: №50.XX.XX.XXX) მიწის ნაკვეთის გავლით, გაეცა პასუხი, რომ მისასვლელი გზის მოწყობა აღნიშნული მიწის ნაკვეთზე შესაძლებელია რამდენიმე შესაძლებლობით, ამასთან, მიეთითა, რომ თუ გზა მოეწყობა მხოლოდ ფეხით მოსიარულეთა გადაადგილებისთვის, გზის სიგანე უნდა შეადგენდეს 1.50, მეტრს, ხოლო თუ გზა მოეწყობა ფეხით მოსიარულეთა და ავტომობილის გადაადგილებისათვის, გზის სიგანე 3.50 მეტრს უნდა შეადგენდეს (ს.ფ 22-23).

10. 2016 წლის 30 მაისის ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს N5002368816 დასკვნის მიხედვით, ექსპერტის წინაშე დასმულ კითხვაზე, როგორ უნდა მოეწყოს დ. გ.-ს საკუთრებაში არსებულ ფართში ს/კ: №50.XX.XX.YYY რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთში შესასვლელი ფ.-ს ქუჩიდან, გაეცა პასუხი, რომ აღნიშნულ მიწის ნაკვეთს გააჩნია მისასვლელი გზა ფ.-ს ქუჩიდან, თუმცა აღსანიშნავია, რომ აღნიშნულ მხარეს (ფ.-ს ქუჩის მხარეს) ს/კ: №50.XX.XX.YYY მიწის ნაკვეთზე განთავსებულია შენობა-ნაგებობა, რის გამოც, უშუალოდ მიწის ნაკვეთში მოხვედრა შეუძლებელია (ს.ფ. 38-47, ს.ფ. 58-59, 83-84).

11. ც. გ.ს სახელზე რიცხული მიწის ნაკვეთი, მასზე განთავსებული სასადილოთი და სხვა შენობა-ნაგებობებით, ვ.-ს ქუჩას 4.0 მეტრი სიგანის გზით უკავშირდებოდა (ს. ფ 1-10, 72-74).

12. სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული მუხლის საფუძველზე, მოსარჩელე დ. გ.-ს, ქალაქ ახმეტაში, ვ.-ს ქუჩაზე მდებარე, მიწის ნაკვეთის (ს/კ 50.XX.XX.YYY) მესაკუთრეს, მოპასუხე ნ. ღ.-ს საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე (ს/კ 50.XX.XX.XXX) მდებარე, ქალაქი ახმეტა, ვ.-ს ქუჩა, აუცილებელი გზით სარგებლობის უფლება მართებულად დაუდგინდა. სააპელაციო სასამართლო მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 247-ე მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლის შესაბამისად, მიწის ნაკვეთი ან სხვა უძრავი ქონება შეიძლება სხვა მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრის სასარგებლოდ ისე იქნეს გამოყენებული, რომ ამ მესაკუთრეს უფლება ჰქონდეს ცალკეულ შემთხვევებში ისარგებლოს ამ ნაკვეთით, ან აკრძალოს ამ ნაკვეთზე ზოგიერთი მოქმედების განხორციელება ანდა გამორიცხოს დატვირთული ნაკვეთის მესაკუთრის ზოგიერთი უფლების გამოყენება სხვა ნაკვეთის მიმართ.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლის თანახმად კი, თუ მიწის ნაკვეთს არ აქვს ჯეროვანი გამოყენებისათვის აუცილებელი კავშირი საჯარო გზებთან, ელექტრო, ნავთობის, გაზისა და წყალმომარაგების ქსელთან, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელს მოსთხოვოს, რომ მან ითმინოს მისი მიწის ნაკვეთის გამოყენება ამგვარი აუცილებელი კავშირის უზრუნველსაყოფად.
ამდენად, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 247-ე და 180-ე მუხლების შედარებითი ანალიზი ცხადყოფს, რომ თუ სერვიტუტი უკავშირდება მიწის ნაკვეთის გარკვეული უფლებით შესაძლო დატვირთვას, აუცილებელი გზა ცალსახად გულისხმობს ნივთის ასეთი უფლებით დატვირთვის იმპერატიულ მოთხოვნას. მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე აცხადებს, რომ სწორედ ობიექტურმა საჭიროებამ წარმოშვა აუცილებელი პირობა სხვისი ნივთით სარგებლობისა, რასაც კანონმდებლობა მკაფიო შედეგს - აუცილებელი გზის უფლებას უკავშირებს. კანონის ეს დანაწესი გულისხმობს ნივთის ასეთი უფლებით დატვირთვას მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში, ანუ ობიექტური გარემოება (სხვა გზის არარსებობა, რაც ნივთის ჯეროვანი გამოყენების საშუალებას არ იძლევა და ამით ნივთის დანიშნულებისამებრ გამოყენების შესაძლებლობა მცირდება ან საერთოდ იკარგება) სხვისი ნივთით სარგებლობის აუცილებლობას წარმოშობს. სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლით აუცილებელი გზის მხოლოდ აუცილებელ, უალტერნატივო შემთხვევებში დადგენა განპირობებულია საქართველოს კონსტიტუციით და ამავე კოდექსით აღიარებული საკუთრების უფლების თავისუფლებით, ამასთან, ამ უფლების შეზღუდვა დაშვებულია მხოლოდ კანონისმიერი ან სახელშეკრულებო ბოჭვის ფარგლებში. {საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2011 წლის 24 მაისის განჩინება საქმეზე Nას-102-100-2011.}

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე მუხლის შესაბამისად, მესაკუთრეს შეუძლია, კანონისმიერი ან სხვაგვარი, კერძოდ, სახელშეკრულებო შებოჭვის ფარგლებში, თავისუფლად ფლობდეს და სარგებლობდეს ქონებით (ნივთით), არ დაუშვას სხვა პირთა მიერ ამ ქონებით სარგებლობა, განკარგოს იგი, თუკი ამით არ ილახება მეზობლების ან სხვა მესამე პირთა უფლებები, ანდა, თუ ეს მოქმედება არ წარმოადგენს უფლების ბოროტად გამოყენებას.

უფლების ბოროტად გამოყენებად ჩაითვლება საკუთრებით ისეთი სარგებლობა, რომლითაც მხოლოდ სხვებს ადგებათ ზიანი ისე, რომ არ არის გამოკვეთილი მესაკუთრის ინტერესის უპირატესობა, და მისი მოქმედების აუცილებლობა გაუმართლებელია.

სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნული მუხლის დანაწესი მესაკუთრეს უფლებას აძლევს, განკარგოს თავისი ნივთი შეხედულებისამებრ, არ დაუშვას სხვა პირთა მიერ ამ ქონებით სარგებლობა, თუმცა, ამავე მუხლით დგინდება, რომ საკუთრების უფლება აბსოლუტურ უფლებას არ წარმოადგენს და მისი შეზღუდვა კანონით დადგენილ შემთხვევაში შესაძლებელია.

საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და ხელშეუვალია. დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება. ამავე ნორმის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის დასაშვებია ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნულ უფლებათა შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, იმგვარად, რომ არ დაირღვეს საკუთრების უფლების არსი.

ამდენად, მიუხედავად საკუთრების უფლების აღიარებისა და ხელშეუვალობისა, საქართველოს კონსტიტუცია არ გამორიცხავს საკუთრების უფლების შეზღუდვას (კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 ნაწილი) არ გამორიცხავს, რის საილუსტრაციო მაგალითსაც სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლით რეგლამენტირებული აუცილებელი გზის უფლება წარმოადგენს. {საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 18 ივლისის განჩინება საქმეზე №ას-478-454-2013.}

13. საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ არაერთხელ განმარტა, რომ სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლით სამეზობლო თმენის ვალდებულებაა განმტკიცებული, რაც საკუთრების კანონისმიერი ბოჭვის სამართლებრივ მექანიზმს წარმოადგენს. ამ ნორმით გათვალისწინებული ბოჭვის უფლების ამ ხარისხით გამოყენება განპირობებული უნდა იყოს ისეთი ობიექტური ფაქტორებით, რომლის არსებობის შემთხვევაში პრაქტიკულად შეუძლებელია მესაკუთრის მიერ თავის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ჯეროვანი გამოყენება მეზობელი მიწის ნაკვეთით სარგებლობის გარეშე. მიწის ნაკვეთის ჯეროვანი გამოყენება ნიშნავს საჯარო გზებთან, ელექტრო, ნავთობის, გაზისა და წყალმომარაგების ქსელთან აუცილებელი კავშირის არსებობას. ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ამ კავშირის არსებობა არ არის დამოკიდებული სუბიექტურ მიზანშეწონილობასა და არჩევანზე, არამედ ობიექტურად არსებულ ისეთ ფაქტობრივ გარემოებებზე, რომლებიც უთითებენ აუცილებელ, უალტერნატივო კავშირზე საჯარო გზებთან და ა.შ. { საქართველოს უზენაესი სასმართლოს 2010 წლის 26 ოქტომბრის გადაწყვეტილება საქმეზე Nას-443-415-2010; საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2011 წლის 24 მაისის გადაწყვეტილება საქმეზე Nას-102-100-2011.}

განსახილველ საქმეში მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილია ორი, ხოლო მოპასუხე მხარის მიერ ერთი ექსპერტიზის დასკვნა, რომლებიც პრაქტიკულად ერთი და იგივე ფაქტობრივ გარემოებას ადასტურებს, კერძოდ, მოსარჩელის მიერ წარდგენილი, სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს, 2016 წლის 15 თებერვლის დასკვნაში მითითებულია, რომ ქ. ახმეტაში, საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში N50. XX. XX. YYY საკადასტრო კოდით რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთს გააჩნია მისასვლელი გზა ფ.-ს ქუჩიდან. აღსანიშნავია, რომ ხსენებულ მიწის ნაკვეთში მოხვედრა დღევანდელი ფაქტობრივი გარემოებით შესაძლებელია მხოლოდ ვაჟა- ფშაველას ქუჩიდან N50. XX. XX. XXX მიწის ნაკვეთის გავლით. ექსპერტიზის დასკვნას გეგმის სახით, დანართი N1 ახლავს, რომელზეც თვალნათლივ ჩანს, რომ ფ.-ს ქუჩიდან მომავალი გზა, ნამდვილად უკავშირდება მოსარჩელის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებას, თუმცა ამ მხრიდან, მიწის ნაკვეთზე აშენებულია შენობა, რის გამოც აღნიშნული გზის გავლით ნაკვეთში შეღწევა შეუძლებელია (ს.ფ. 15-20).

მოსარჩელის მიერ წარდგენილი სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლოს ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს, მეორე, 2016 წლის 15 მარტით დათარიღებული დასკვნა ვ.-ს ქუჩიდან გზის მოწყობის შესაძლო სამი შესაძლებლობის/ვარიანტის თაობაზე საუბრობს. ამასთანავე, მიუთითებს, რომ ფეხით მოსიარულეთა გზის მოწყობის შემთხვევაში მისი სიგანე 1,5 ხოლო, საავტომობილო გზის მოწყობის შემთხვევაში, სიგანე 3,5 მეტრი უნდა იყოს (ს.ფ. 21-25).

აღსანიშნავია, რომ საქმის გადაწყვეტისთვის მათი მნიშვნელობის მიუხედავად, ხსენებული დასკვნები ცალსახად არ ადგენს იმ ფაქტს, რომ მოსარჩელის მიწის ნაკვეთზე მოსახვედრად მოპასუხის ნაკვეთზე გავლა ერთადერთი ოპტიმალური შესაძლებლობაა. ამ მიმართებით, უმნიშვნელოვანეს ინფორმაციას იძლევა თავად მოპასუხე მხარის მიერ წარდგენილი სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 2016 წლის 30 მაისის დასკვნა, სადაც მითითებულია, რომ მიწის ნაკვეთ N50. XX. XX. YYY-ში მოხვედრა, დღევანდელი ფაქტობრივი მდგომარეობით მხოლოდ ვ.-ს ქუჩიდან მიწის ნაკვეთ N50. XX. XX. XXX-ის გავლით არის შესაძლებელი (ს.ფ. 56-60).

ამგვარი შინაარსის ექსპერტიზის დასკვნების არსებობის პირობებში სასამართლო ვერ გაიზიარებს აპელანტის მტკიცებას მასზედ, რომ მოსარჩელეს ფ.-ს ქუჩასთან დაკავშირება მიწის ნაკვეთზე განლაგებულ შენობაში კარის გაჭრით შეუძლია, შესაბამისად, მისი ნაკვეთით სარგებლობა მოსარჩელის მიერ თავისი საკუთრებით ჯეროვანი სარგებლობის ერთადერთ შესაძლებლობას არ წარმოადგენს. საქმეში წარდგენილი შენობა-ნაგებობის გენ-გეგმით დგინდება, რომ ქუჩის მხარეს მდებარე კედელი არის ერთიანი და შენობაში შესასვლელი კიბე მას არ უკავშირდება, (ს.ფ. 74). ასევე, აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული შენობა არ არის საცხოვრებელი დანიშნულების. იგი ოდითგანვე კომერციული დანიშნულებისთვის გამოიყენებოდა. მასში სასადილო იყო განთავსებული. იმის გათვალისწინებით, რომ აუცილებელი გზა გულისხმობს არა მხოლოდ შეღწევის შესაძლებლობას, არამედ ისეთი საშუალებით შესვლის უფლებას, რაც ამ ნაკვეთის დანიშნულებისა და მახასიათებლების გათვალისწინებით, მისი ჯეროვანი გამოყენებისათვის საჭიროა. შესაბამისად, სასამართლო მიიჩნევს, რომ მისი განლაგების შეცვლამ და კედლის ადგილას შესასვლელის მოწყობამ, შესაძლებელია, მისი ჯეროვანი გამოყენების შესაძლებლობა შეამციროს. სასამართლო მიუთითებს, რომ განსახილველ შემთხვევაში, საქმეში წარდგენილი სამი ექსპერტიზის დასკვნით, მათ შორის, მოპასუხე მხარის მიერ წარმოდგენილი ექსპერტიზის დასკვნითაც, დასტურდება, რომ მოსარჩელის მიწის ნაკვეთს ცენტრალურ გზასთან დამაკავშირებელი გზა არ გააჩნია და მასთან დაკავშირება, მხოლოდ მოპასუხის ნაკვეთის გავლით არის შესაძლებელი.

სააპელაციო სასამართლო განმარტავს, რომ აღნიშნული ექსპერტიზის ჩატარების მეთოდი რელევანტურია მასში მოყვანილი დასკვნების გასაკეთებლად, კერძოდ, ექსპერტმა შეისწავლა მხარეთა მიერ წარდგენილი მასალები, საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში დაცული ინფორმაცია და ამასთანავე, ჩაატარა ადგილზე დათვალიერება, რაც სასამართლოს უქმნის დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ მასში მოყვანილი დასკვნები მიღწეულია ფაქტობრივი გარემოებების სრული და ობიექტური გამოკვლევით, რაც სასამართლოს მიერ მისი გამოყენების ლეგიტიმურ საფუძველს ქმნის.

14. სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რა ფაქტობრივი გარემოება მასზედ, რომ მოპასუხის ნაკვეთზე აუცილებელი გზის დადგენა მოსარჩელის ნაკვეთით ჯეროვანი სარგებლობის ერთადერთი შესაძლებლობაა, მიზანშეწონილად მიიჩნევს ნორმის დისპოზიციით (სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლი) გათვალისწინებული სხვა წინაპირობების შემოწმებას, კერძოდ, სასამართლოს აზრით, უნდა დადგინდეს, მოსარჩელის მიწის ნაკვეთსა და საჭირო კომუნიკაციებს შორის ხომ არ არსებობდა კავშირი, რომელიც თავად მოსარჩელის თვითნებური ქმედებით გაუქმდა, აღნიშნული მნიშვნელოვანია იმდენად, რამდენადაც, ასეთი ფაქტის დადასტურების შემთხვევაში, მოპასუხე მხარეს აუცილებელი გზის ან გაყვანილობის თმენის ვალდებულება არ წარმოეშობა.

საქართველოს საკასაციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, თუ არსებობს სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლით გათვალისწინებული პირობები, მაშინ მეზობელმა უნდა ითმინოს თავისი მიწის ნაკვეთის დატვირთვები. მეზობელი ნაკვეთის დატვირთვა ობიექტური გარემოებებით უნდა იყოს გამოწვეული, კერძოდ, როდესაც მიწის ნაკვეთი მთლიანადაა იზოლირებული საჯარო გზებისაგან, ანდა მისი დიდი ნაწილია ამგვარ მდგომარეობაში ან კიდევ საამისოდ ადრე არსებობდა ჯეროვანი გამოყენებისათვის აუცილებელი გზა, მაგრამ ამჟამად შეუძლებელია მისი ამ მიზნით გამოყენება. აუცილებელ გზაში არა მარტო ბილიკი, საცალფეხო გზა, არამედ სამანქანე გზაც იგულისხმება. {საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2017 წლის 26 ივლისის განჩინება საქმეზე Nას-144-486-07.}

განსახილველ შემთხვევაში, საქმის მასალებით დასტურდება, რომ მოსარჩელე მხარემ უძრავ ქონებაზე, მდებარე, ქ. ახმეტა, ვ.-ს ქუჩა, ს/კ N50.XX.XX.YYY საკუთრების უფლება 2015 წლის 19 ოქტომბერს, სამკვიდრო მოწმობის საფუძველზე შეიძინა. 2015 წლის 13 ოქტომბრის საკადასტრო გეგმით დასტურდება, რომ აღნიშნულ მიწის ნაკვეთზე განლაგებული შენობები ზუსტად ისეთივე მდგომარეობაში იყო, როგორც ეს საქმეში წარდგენილი ექსპერტიზის დასკვნებშია მითითებული (ს.ფ. 11-13). სასამართლო მნიშვნელოვნად მიიჩნევს ყურადღება გაამახვილოს ასევე, იმ გარემოებაზე, რომ დ. გ.ს მამკვიდრებლის, ც. გ.ს საკუთრებაშიც, აღნიშნული შენობა-ნაგებობები სწორედ ისეთივე განლაგებით არსებობდა, როგორი განლაგებითაც დღესაა წარმოდგენილი. გარდა ამისა, საქმეში არსებული 2001 წლის 12 ივლისს გაცემული შენობა-ნაგებობის გენ-გეგმით დასტურდება, რომ მოსარჩელის ნაკვეთზე განლაგებული შენობა მთავარ გზას 4,0 მეტრიანი ბილიკით უკავშირდებოდა (ს.ფ. 73). შესაბამისად, სასამართლო მიდის დასკვნამდე, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ფ.-ს ქუჩა დ. გ.-ს ნაკვეთს უკავშირდება, ბუნებრივად ამ უძრავ ქონებას აღნიშნულ ქუჩასთან კავშირი არ ჰქონია, რადგან ფ.-ს ქუჩის მოსაზღვრე კედელზე, როგორც მოსარჩელის, ასევე მისი მამკვიდრებლის სიცოცხლეში შენობა-ნაგებობა იყო განთავსებული და იგი ვ.-ს ქუჩას ოდითგანვე 4,0 მეტრიანი ბილიკით უკავშირდებოდა. აღნიშნულის საპირისპიროს დამადასტურებელი მტკიცებულება მოპასუხე მხარეს არ წარმოუდგენია, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში სამოქალაქო კოდექსის 180-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ნორმატიული შემადგენლობა არ არსებობს, ანუ აუცილებელ გზასთან კავშირი ქონების მესაკუთრის თვითნებური ქმედებით არ გაუქმებულა, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო იზიარებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას მოპასუხის ნაკვეთზე აუცილებელი გზის უფლების 3,50 მეტი სიგანით, (სამანქანო გზა) დადგენის თაობაზე.

15. სამოქალაქო სამართალში მტკიცების ტვირთის გადანაწილების სამართლიანი და ობიექტური სტანდარტი არსებობს. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 და 102-ე მუხლების თანახმად, სამართალწარმოება შეჯიბრებითობის საფუძველზე მიმდინარეობს. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონ განსაზღვრავენ თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან ეს ფაქტები, რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული.

ამდენად, სამოქალაქო პროცესში სასამართლო შებოჭილია არა მარტო მხარეთა სასარჩელო მოთხოვნებისა თუ შესაგებლის ფარგლებით, არამედ მხარეთა მითითებებით, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული. თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს ამყარებს. ამ გარემოებათა დამტკიცება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებით და ექსპერტთა დასკვნებით შეიძლება. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით. მხარეებს მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების მტკიცების ტვირთი თანაბრად ეკისრებათ. საქმის განხილვასა და მტკიცებულებათა გამოკვლევასთან მიმართებაში სასამართლოს აქვს აბსოლუტური შესაძლებლობა, განსაზღვროს მტკიცებულებათა შესაბამისობა-განკუთვნადობის საკითხი, როგორც პროცესუალური, ისე მატერიალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით და სწორედ ამ საკითხის გადაწყვეტით გამოარკვიოს, თუ რამდენად მართებულად და დასაბუთებულად აყენებს მხარე ამა თუ იმ მოთხოვნას.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა. ამავე კოდექსის 172-ე მუხლის მიხედვით, ექსპერტის დასკვნა სასამართლოსათვის სავალდებულო არ არის და მისი შეფასება ხდება 105-ე მუხლით დადგენილი წესით, ხოლო 105-ე მუხლის მეორე ნაწილით სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ. აღნიშნული ნორმები იმპერატიულად ავალდებულებს სასამართლოს, საქმეში წარმოდგენილი ყველა მტკიცებულების როგორც ინდივიდუალურად, ასევე ერთობლივად სრულყოფილ და ობიექტურ გამოკვლევას და რაიმე გამონაკლისს რომელიმე მტკიცებულებისათვის უპირატესობის მინიჭების თაობაზე კანონი არ ითვალისწინებს. მტკიცებულების სრულყოფილად გამოკვლევა გულისხმობს თავდაპირველად მისი შინაარსის სრულყოფილ შესწავლა-ანალიზს, ხოლო შემდეგ მისი იურიდიული ძალის (დამაჯერებლობის, სარწმუნოობის) შემოწმებას.

განსახილველ შემთხვევაში, მოსარჩელის მტკიცების საგანში შემავალ გარემოებას წარმოადგენდა იმ გარემოების დადასტურება, რომ მის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებას საჯარო გზასთან დასაკავშირებლად უალტერნატივოდ ესაჭიროებოდა მოპასუხის საკუთრებაში არსებული ქონების გამოყენება. აღნიშნულის სამტკიცებლად მხარემ წარადგინა ორი ექსპერტიზის დასკვნა, რომელთა კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ სადავო ნაკვეთში მოხვედრა ობიექტურად მოპასუხის ნაკვეთით სარგებლობის გარეშე გარდაუვალია. შეჯიბრებითობის პრინციპის რეალიზების ფარგლებში მოპასუხეს ეკისრება სარჩელში მითითებული ფაქტების გაბათილების ტვირთი. მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხე მხარემ თავისი ინიციატივით წარმოადგინა ექსპერტიზის დასკვნა, რომლითაც არათუ გაბათილდა მოსარჩელის არგუმენტები, არამედ დადასტურდა, რომ დ. გ.-ს საკუთრებაში არსებული უძრავ ქონებაზე აუცილებელი გზის დადგენა მოსარჩელის საკუთრებაში არსებული ნაკვეთის ჯეროვანი სარგებლობისთვის ერთადერთი ობიექტური შესაძლებლობაა.

16. სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებსა და განვითარებულ სამართლებრივ მსჯელობას და მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში აპელანტ მხარეს არ წარმოუდგენია იმგვარი სააპელაციო საჩივარი, რომელიც პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გაუქმების ფაქტობრივ-სამართლებრივ საფუძველს შექმნიდა.

17. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე მუხლის შესაბამისად, თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 390-ე მუხლის საფუძველზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც საქმე ხელმეორედ არ წყდება არსებითად, მიიღება განჩინების ფორმით. განჩინება სამოტივაციო ნაწილის ნაცვლად უნდა შეიცავდეს მოკლე დასაბუთებას გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების ან უცვლელად დატოვების შესახებ.

18. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯები და სახელმწიფო ბაჟი, რომელთა გადახდისაგან განთავისუფლებული იყო მოსარჩელე, გადახდება მოპასუხეს ბიუჯეტის შემოსავლის სასარგებლოდ, მოთხოვნათა იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელიც დაკმაყოფილებულია. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სარჩელზე უარის თქმისას სასამართლოს მიერ გაწეული ხარჯები მოსარჩელეს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადახდება. სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ სარჩელზე უარის თქმაში ასევე სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმაც იგულისხმება. განსახილველ შემთხვევაში, სააპელაციო ინსტანციაში წარმოდგენილია აპელანტის მიერ სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ორი ქვითარი (ს.ფ. 169 და 174). ზემოაღნიშნული ნორმის შესაბამისად, აპელანტის მიერ გადახდილი ბაჟი 160 ლარის ოდენობით უნდა დარჩეს სახელმწიფო ბიუჯეტში (ს.ფ. 169), ხოლო, საქმეზე 2017 წლის 30 მარტს, სს „ტერაბანკის“ მეშვეობით, №1 საგადასახადო დავალებით, სახელმწიფო ხაზინაში, ბანკის კოდით TRESGE22, სახაზინო კოდით 300773150, აპელანტი ნელი ღეჩუაშვილის სასარგებლოდ ნათელა ხუტიძის მიერ, სახელმწიფო ბაჟის სახით გადახდილი 160 ლარი ნელი ღეჩუაშვილს სრულად უნდა დაუბრუნდეს.

სააპელაციო პალატამ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე, 389-ე, 390-ე, 55-ე მუხლებით, და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ნ. ღ.-ს სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდეს;

2. უცვლელად დარჩეს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2017 წლის 20 თებერვლის გადაწყვეტილება;

3. აპელანტის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი 160 ლარის ოდენობით დარჩეს სახელმწიფო ბიუჯეტში;

4. საქმეზე 2017 წლის 30 მარტს, სს „ტ.-ს“ მეშვეობით, №1 საგადასახადო დავალებით, სახელმწიფო ხაზინაში, ბანკის კოდით TRESGEXX, სახაზინო კოდით 30077XXXX, აპელანტი ნ. ღ.ს სასარგებლოდ ნ. ხ.-ს მიერ, სახელმწიფო ბაჟის სახით, ზედმეტად გადახდილი 160 ლარი ნ. ღ.ს სრულად დაუბრუნდეს.

5. განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში მისი სარეზოლუციო ნაწილის მე-6 პუნქტით გათვალისწინებული წესების დაცვით დასაბუთებული განჩინების ასლის ჩაბარებიდან 21 დღის ვადაში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში საკასაციო საჩივრის წარდგენის გზით;

6. განჩინების გასაჩივრების მსურველი მხარე, თუ ის ესწრება განჩინების გამოცხადებას ან მისთვის ცნობილია განჩინების გამოცხადების თარიღი, ვალდებულია, განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა, გამოცხადდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება განჩინების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია.




უკან დაბრუნება